5 dingen die ik geleerd heb van een jaar ExpEx zijn

De tijd vliegt als je een verschil probeert te maken. 4 september is het precies een jaar geleden dat ik mijn handtekening mocht zetten onder een certificaat waarop mijn naam verkeerd gespeld was. Als ervaringsdeskundige kon ik nu ‘gepromoveerd’ voor mijn probleemjongere-status plakken.

4 september mag ik meedoen aan mijn zesde opvoering van het ervaringstheater. Toen ik in januari voor het eerst deel uitmaakte van ons dreamteam zag ik niet per se meerwaarde in theater. Het was geen hobby, en ik was er ook nooit voor te paaien geweest. Desondanks deed ik deze keer wel mee, al was het voor de gezelligheid. Ik ben inmiddels van theater gaan houden. Ik ben een onderdaan van de veilige omgeving om alles te mogen zeggen en uit te mogen spelen. En ik heb geleerd dat theater heelt. Wanneer ik niet kan onderdrukken welke emoties in mij spelen, word ik ermee geconfronteerd wat een situatie echt met mij doet. En als blijkt dat het de rest van het publiek ook raakt, kan ik dat zien als erkenning.

Toen ik begon aan het ExpEx-avontuur zette ik mezelf regelmatig tegenover hulpverleners. Ik ben mezelf dan ook meer dan eens tegen gekomen. In mij koester ik nog jeudgzorg-wrok dat er waarschijnlijk niet op korte-termijn uit gaat. Ik had het idee, omdat ik zelf negatieve ervaringen heb opgedaan in de jeugdzorg, dat hulpverleners mijn vijand zouden zijn. Negatieve ervaringen met hulpverleners projecteerde ik op alle hulpverleners, waardoor ik niet kon zien dat veel van hen dezelfde intenties delen als ik. Het gebeurde dus best vaak dat ik dacht een heel moeilijk gesprek aan te moeten gaan, terwijl later bleek dat de hulpverleners het volkomen met me eens waren. De discussies waar ik mezelf op had voorbereid, kwamen nauwelijks voor.

Toen ik mijn papiertje in m’n handen gedrukt kreeg voelde dat als het startsein van een honderd meter sprint. Ik wilde de jeugdzorg veranderen, desnoods in mijn eentje. In mijn hoofd was dat haalbaar, en bij noodzaak bestaat te ambitieus niet.

Maar de problemen in de jeugdzorg zijn best fors. Ik concludeer dat ik niet, of in ieder geval nog niet, hét verschil heb gemaakt, en dat vind ik jammer. Je merkt dat het in een jaar soms bijna lijkt alsof je het voor niks doet. Er zijn veel momenten geweest waarop ik me afvroeg of mijn aanwezigheid ergens een verschil zou maken voor een jongere, en ik heb op momenten moeten concluderen dat dat gewoon niet het geval was. Dat resultaat is enigszins teleurstellend voor me geweest. Desondanks ben ik wel van plan om door te blijven gaan met het ervaringsdeskundige-werk omdat ik geloof dat als het ooit echt fundamenteel beter wordt, het beter wordt omdat er meer jongeren zijn die uit de situatie komen en ervoor kiezen op te staan.

Het grootste pluspunt van het ervaringsdeskundige leven is het in contact komen met een grote variatie mensen. Onder wie veel jongeren met een eigen verhaal en een passie om iets in de jeugdzorg te veranderen. Na mijn jeugdzorgjaar is mijn complete netwerk uit elkaar gevallen, maar tijdens en na de ExpEx-training heb ik die weer op kunnen bouwen. Om mij heen zie ik minder maskers, en ik merk dat ik zelf nog nauwelijks de behoefte heb te maskeren hoe ik me voel of wat ik denk. Ik ervaar mijn wereld als echter en minder gemaakt dan ik een aantal jaar terug deed.

In de crisissituaties, die zich het afgelopen jaar ook voor hebben gedaan, heb ik veel aan hen gehad. Ze konden een aantal keer succesvol de crisisdienst vervangen en stonden wel eens ongevraagd voor mijn neus. Een bevriende ervaringsdeskundige kan een heel team aan hulpverleners vervangen.

Na een jaar stel ik mezelf vooral de vraag of er kinderen op vooruit zijn gegaan, direct of indirect, omdat ik er was. Ik sta daar sceptisch tegenover. Ik heb geleerd dat je de jeugdzorg niet kan bouwen op één persoon, hoe welwillend je ook bent. Ik heb ook geleerd dat dat niet nodig is. Voor verandering zorgen hoeft niet alleen. Er zijn veel mensen, in allerlei functies, die zich echt inzetten voor de jongeren. Je moet ze alleen vinden.

Mijn ambitie voor de jaren die komen is vooral in dezelfde frequentie door blijven gaan. Ik hoop me het aankomende jaar meer te kunnen richten op de politiek, omdat ik denk dat de verschillen die je op lokaal niveau kan maken nog best oppervlakkig blijven. En ik hoop het aankomende jaar veel meer jongeren te zien dan ik het afgelopen jaar heb gedaan, want om de jongeren gaat het. Om een goede ervaringsdeskundige te zijn moet je zo dicht mogelijk bij de jongeren blijven staan, en vooral dicht bij jezelf.