Jason in de media over gesloten jeugdzorg

We moeten af van de gesloten jeugdzorg, vindt ervaringsdeskundige Jason Bhugwandass (21). Alle regels en tucht doen kwetsbare jongeren meer kwaad dan goed.

De gesloten jeugdzorg valt officieel onder het civiel recht, niet onder het strafrecht. Een kinderrechter beslist of een jongere in een gesloten instelling moet worden geplaatst. ‘JeugdzorgPlus is niet bedoeld als straf’, staat er op de site van de Rijksoverheid. Maar de gesloten centra lijken in alles op een gevangenis en het leven binnen die muren op tucht.

Er was misschien geen behandeling, maar in de instellingen waar ik zat heerste wel een angstcultuur, gericht op symptoombestrijding. De meisjes met eetstoornissen kregen een sonde in hun neus. De snijders kregen hechtingen. De stoelgooiers werden ‘gefixeerd’ – tegen de grond geduwd. En alle kinderen op de groep eindigden vroeg of laat in de isoleercel. Het was voor ons een soort tweede verblijf. Soms fantaseerde ik hoe het zou zijn als ze die isoleercel iets leefbaarder zouden maken. Wat als ze er een sterrenprojector zouden neerzetten? Of, goedkoper: van die glow-in-the-darksterren. Hoe fijn zou het zijn om naar sterren te kunnen kijken, in plaats van naar een kale muur?

Wat gewone kinderen doen in hun jeugd, moeten jeugdzorgkinderen ontdekken na hun 18de verjaardag. Dan hebben ze vaak een achterstand die niet meer is in te halen, is hun motivatie niet meer aan te wakkeren. Ik ben nu 21 jaar en ik ben vrij. Dat klinkt alsof ik heb vastgezeten en in zekere zin is dat ook zo. Ik moest reïntegreren in de maatschappij, net als gevangenen.

Lees de volledige tekst van Jason op de website van de Volkskrant.

Hij zat zelf ruim een jaar in de gesloten jeugdzorg, in meerdere instellingen. En dat leverde hem een extra trauma op, vertelt Jason Bhugwandass (21). “Van opsluiting word je helemaal niet beter. Ik heb er nog steeds nachtmerries van, bang dat ik weer terug moet.” Hij vindt dat we de gesloten jeugdzorg moeten afschaffen.

“Waarom stop je zieke kinderen in een soort gevangenis? Jongeren zoals ik zouden moeten worden behandeld in de geestelijke gezondheidszorg (ggz)”, zegt Bhugwandass. Therapie en behandeling, dat heeft volgens hem zin. “Maar dat kreeg ik niet in de gesloten jeugdzorg, het is niet de regel.”

Bhugwandass kwam op zijn zeventiende, depressief door de vele problemen in zijn gezin, in de gesloten jeugdzorg terecht. “Ik kwam mijn bed niet meer uit en sneed mezelf. Mijn moeder maakte zich zorgen en schakelde de huisarts in. Na een korte opname in het ziekenhuis kwam ik in een instelling te zitten.”

Het behandelcentrum zag er in zijn ogen uit als een gevangenis. “Ik moest lichamelijk worden onderzocht, maar dat wilde ik niet. Ik was die dag al door agenten onderzocht. Toen ik weigerde, werd ik gelijk in de isoleercel geplaatst. Dat was ontzettend angstig. Ik dacht dat ik zorg zou krijgen, maar het voelde alsof ik straf kreeg.”

Volgens Bhugwandass heerste er in de instelling een tuchtregime. “Voor het minste of geringste kon je naar een afzonderingsruimte worden gebracht.” Over zijn depressie kon hij met niemand praten. “De groepsleiders voelden als beveiligers. Niet als mensen waar ik met mijn problemen terecht kon. Terwijl ik juist behoefte had aan iemand die naast me zou staan.”

De gesloten jeugdzorg bood hem alles behalve een oplossing. “Ik zat veel op mijn kamer, ging niet naar school. Terwijl ik juist behoefte had een toekomstperspectief. Mijn moeder was bang dat ik mezelf wat aan zou doen en was aanvankelijk wel blij met gesloten jeugdzorg. Tot ze zag dat ik me daar alleen maar slechter ging voelen.”

In anderhalf jaar tijd versleet Bhugwandass vijf instellingen en zo’n 135 hulpverleners. Nu woont hij begeleid en krijgt hij twee keer per week therapie. “De depressieve gevoelens zijn er nog steeds, maar ik heb nu wel mijn autonomie terug. Als ik nu gesloten had gezeten, was ik er veel slechter aan toe geweest.”

Jason Bhugwandass hoopt dat er snel actie wordt ondernomen. “Ik hoor de minister vandaag veel over actieplannen praten. Maar plannen maken is één, ik wil dat hij handelt. Dat is veel belangrijker.”

Bekijk de reportage en het gesprek onderaan dit artikel van Nieuwsuur.

Jason was ook te gast in de uitzending ‘De week van Gelderland’. Het item is terug te kijken vanaf 9 minuten en 25 seconden.

Jason (21) belandde twee jaar geleden op jeugdinstelling Harreveld, een gesloten instelling in de provincie Gelderland. Hij kwam uit een gewelddadige thuissituatie en was depressief. Zijn tijd in de gesloten jeugdzorginstelling was eenzaam en traumatisch.

‘De instelling had meer gemeen met de gevangenis dan met een zorgplek. Soms zat ik uren opgesloten in mijn kamer. Kinderen werden naar de isoleercel gebracht voor de kleinste dingen. Dat mag alleen als de situatie onveilig is. Maar in praktijk gebeurde het te pas en te onpas.

Toen ik de instelling mocht verlaten heb ik maandenlang nachtmerries gehad. Ik droomde dat ik terug moest. Ik kwam uit een gezin met veel huiselijk geweld. Dus ik was wel wat gewend. Maar dit was een verschrikking. Geen enkel kind heeft baat bij de strafmaatregelen die ze gebruikten.’

Bekijk ook de andere filmpjes van Omroep Gelderland.