Een doelenplan voor Jeugdzorg Nederland en haar leden

Acht ervaringsdeskundige jongeren woonden op 4 oktober het congres ‘Door de bril van een ander’ bij als reflectieve reporters. Ze luisterden naar de lezingen, gingen naar de verschillende deelsessies en presenteerden ter afsluiting een doelenplan voor Jeugdzorg Nederland en haar leden.

De Rijtuigenloods in Amersfoort is het decor van het eerste congres van Jeugdzorg Nederland. Een passende plek voor de ruim tweehonderd jeugdzorgprofessionals, bestuurders, onderzoekers en beleidsmedewerkers die de behoefte voelen om de jeugdzorg in Nederland op een ander spoor te krijgen.

De ervaringsdeskundige jongeren hebben er zin in. Ze hebben een bak aan ervaring. Drie jongeren wonen of woonden in een pleeggezin en zijn betrokken bij JongWijs. De anderen zijn van ExpEx, hadden bijvoorbeeld zelf te maken met ggz en JeugdZorgPlus of ‘zoals zo vaak gebeurt van alles wat en van plek naar plek’.

Gianny en Lindsay. Gunou, die sinds ze een hulphond heeft weer lééft. Carlijn, die vandaag vooral veel wil leren. Robin, die direct een kritische opmerking plaatst: “Mooi dat wordt gezegd dat er niet over maar mét jongeren gesproken moet wordt, maar waarom zijn we dan vandaag hier met zo weinig?” En Silke, die vertelt dat ze sinds drie maanden een nieuwe pleegzorgwerker heeft, maar dat ze die nog maar één keer heeft gezien.

Op naar het plenaire gedeelte van het congres: voorzitter Hans Spigt en directeur Olaf Prinsen van Jeugdzorg Nederland trappen af en spreken uit dat de jeugdzorg niet alleen naar het ‘almachtige ministerie van VWS’ moet kijken, maar er in ieder geval voor moet zorgen dat ‘de kwaliteit in eigen huis verbetert’.

Carin Gaemers die samen met Hugo Borst het Manifest schreef om de ouderenzorg in Nederland te verbeteren, is de volgende spreker. Ze roept op tot actie en brede samenwerking tegen verdere afbraak van de zorg en het sociaal domein. Ze adviseert de jeugdzorgorganisaties meer gebruik te maken van de vele ‘slimme jongeren’ die hun verhaal al delen. Voor Robin is dat de reden de microfoon te vragen en tegen de zaal te zeggen: “Werk niet alleen samen met slimme jongeren, maar vraag àlle jongeren wat ze nodig hebben en neem ze serieus.”

In de pauze vertelt Robin dat ze in een ander gezin heeft gewoond, een netwerkpleeggezin dat ze zelf had geregeld. Daar was het fijn, maar ze werd terug naar huis geplaatst zonder dat aan haar werd gevraagd werd wat zíj wilde.

Dan wordt de blik op het buitenland gericht: De Schot Thomas Carlton vertelt over hervorming van de jeugdzorg in Schotland en over de radicale keuze om ervaringsdeskundigen sterk te positioneren. Hij laat twee animaties zien van Isla, een fictieve jongere die het verhaal van velen verbeeldt: Isla laat zien hoe de zorg was en hoe die zou moeten zijn. Dat spreekt Gianny tot de verbeelding. “Zo moet goede zorg eruitzien!” Dat niet alles van het verhaal goed te volgen is door het Schotse accent van Thomas Carlton, kan een goede les zijn voor de mensen in de zaal, meent Robin: “Zo voel je je als jongere heel vaak als je tegenover een hulpverlener of beleidsmaker zit die onbegrijpelijke taal spreekt.”

In de pauze verdelen de jongeren de deelsessies die ze gaan bijwonen, maar is er ook ruimte voor emoties. Want natuurlijk raakt het de jongeren wat ze horen deze dag. Ja, ze zijn het ermee eens dat er in de jeugdzorg ‘heel veel goede mensen werken’, maar ze zijn wel door het systeem ‘kapotgemaakt’.

Carlijn is na het verhaal van Thomas boos, omdat de politiek niet luistert of half en selectief. Het maakt de jongeren een beetje moedeloos. Tranen, boosheid, een knuffel en dóór naar de deelsessies.

Daar gaat het onder andere over vechtscheidingen, over journalistiek en jeugdzorg, over beter samenwerken met het onderwijs, over het vergroten van het werkplezier en het verbeteren van kwaliteit. Een ervaringsdeskundige ouder van wie de kinderen uit huis geplaatst zijn, weet professionals te raken met haar verhaal: “Laten we vaker zo met elkaar praten”, klinkt het voornemen.

Tussen de sessies door komen de jongeren terug met hun bloknootjes om hun bevindingen te delen met Mannus Boote. Hij verzamelt alles in een document en zet op basis daarvan een verbeterplan in elkaar.

In de plenaire zaal legt Klaas Mulder uit dat er niet te weinig geld is in de jeugdzorg, maar dat er te veel ziekmakers zijn. Hij verwijst naar niet passend onderwijs en ‘uithuisplaatsingen’ door woningbouwcorporaties waardoor problemen in gezinnen verergeren. Hij pleit voor een verplichte SKJ-registratie voor pabostudenten en adviseert om – net zoals Urgenda heeft gedaan rond klimaat en milieu – rechtszaken aan te spannen tegen de staat.

Terwijl Lucia Rijker de congresgangers terugbrengt naar de stilte en lesgeeft in luisteren, werken de jongeren verder aan hun verbeterplan. “Over ons zijn dossiers met doelen aangemaakt, dat doen we vandaag als afsluiting voor Jeugdzorg Nederland en haar leden”, zegt Mannus Boote tijdens de afsluiting.

Om beurten lezen de jongeren die doelen voor. Voor de acht was het een enerverende en emotionele dag, met kritische noten en een pleidooi voor daadwerkelijk radicaal samenwerken met de ouders en jongeren om wie het gaat. Graag willen ze positief afsluiten. Silke, de positivo van de groep, deelt haar positieve energie met de zaal: “Ik heb gezien dat veranderen wel kan, dankzij Schotland. Laten we samen doorgaan!”

Nog meer opbrengsten? Lindsay, half Schots, heeft met Thomas Carlton afgesproken dat ze elkaar binnenkort in Schotland gaan ontmoeten om verder te praten. En Nienke wil delen wat ze zélf heeft geleerd vandaag: “Elke hulpverlener is een mens. We trekken er zelf zo’n harde grens tussen, maar die is er eigenlijk niet echt. Bestuurders zijn ook mensen die gedreven worden door iets wat ze willen veranderen. Dat we allemaal gewoon mens zijn, zie ik pas nu ik er zelf mee samenwerk.” Waarna Gunou, mét hulphond Solo afsluit: “Bedankt voor jullie waardevolle inzet om de jeugdzorg te veranderen!”

Lees hier het complete doelenplan

Bron: Jeugdzorg Nederland. Auteur: Tilly van Uffelen