Dicky (23) was kindtolk in de zorg voor zijn moeder

Dicky Yee vertaalde de gesprekken in het ziekenhuis naar het Kantonees voor zijn moeder. In de krant Trouw deelt hij zijn ervaring. Ook in de jeugdzorg worden kinderen soms gevraagd te vertalen voor hun familieleden. Die oplossing heeft een grimmige kant, dus hopen wij dat er vaker tolken ingezet kunnen worden.

Ik was vijftien toen ik met mijn moeder en broer op de kamer van de oncoloog zat. De arts zei dat mijn moeder kanker had. Het was ongeneeslijk. Rechts hoorde ik mijn broer huilen, tussen ons in zat onze moeder. Mijn Chinese moeder die geen Nederlands sprak, maar wel meteen doorhad dat het slecht nieuws was. Zij zei niets. Ik zat stil. Ik was in shock. Ik dacht: wat kunnen we wel doen? Is er echt niets wat we kunnen doen?

En toen moest ik het aan mijn moeder vertalen. “Je hebt kanker en het is niet meer te redden.”

Dat moment veranderde onze levens. Ik hielp met het huishouden en verzorgde zijn moeder als de thuiszorg niet kwam. Soms zegden de medewerkers op het laatste moment af. Omdat mijn moeder de taal niet sprak, maakte ik de afspraken en ging ik elke week mee naar het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam-Oost. In het begin gingen we met de auto, tot mijn moeder zieker werd en niet meer kon rijden. Toen gingen we met het openbaar vervoer.

Op school hielden ze rekening met me en mocht ik lessen missen. Ik ruilde het vwo in voor de havo, zodat ik meer tijd had om er voor mijn moeder te zijn. Ik vond het fijn op school. Daar kon ik al die afspraken even vergeten. Dan voelde ik me weer een normale jongen van vijftien jaar.

Ik voelde die angst ook. Medische termen die ik niet kende in het Nederlands, moest ik in het Kantonees aan mijn moeder uitleggen. Het woord straling bijvoorbeeld, dat woord had ik thuis nooit geleerd. Daar bedacht ik een concept van in het Chinees om dat vervolgens aan mijn moeder uit te leggen. Het was altijd weer wikken en wegen. Begrijpt mijn moeder dit wel? Snapt ze de keuzes die ze kan maken?

Als de arts vroeg hoe het ging, vertelde mijn moeder eerst aan mij hoe ze zich voelde, zodat ik het kon vertalen. Er waren veel momenten waarop mijn moeder haar pijn verbloemde. Ze wilde mij geen slecht gevoel geven. Dan moest ik doorvragen om erachter te komen hoe het echt ging. Pas na een paar keer vragen gaf ze een eerlijk antwoord. Het was voor ons beide zwaar dat ik de persoon was die moest vertalen.

Ik ging twee jaar lang wekelijks met mijn moeder naar de ziekenhuisafspraken. In die jaren heeft geen enkele zorgverlener gevraagd of ze een tolk nodig had. Terwijl ik dat wel had gewild. Soms vulde ik zelf dingen in bij het vertalen. Een tolk doet dat niet, die kan zakelijk en precies zijn.

Twee jaar na de diagnose, toen ik bijna zeventien was, overleed zijn moeder. Daarna heb ik veel psychologische ondersteuning gehad. Achteraf heb ik er veel moeite mee gehad. Had ik misschien beter kunnen vertalen? Ik heb het inmiddels verwerkt en heb er vrede mee.

Mijn jongensdroom was architect worden. Na de jarenlange ervaring met mijn moeder in het ziekenhuis wil ik zelf arts worden. Ik zit nu in het derde jaar van de studie geneeskunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Tijdens mijn stage zie ik weleens patiënten die de taal niet goed spreken. Ik zeg dan meteen dat er een tolk nodig is. Dat gebeurt nog steeds niet altijd, het is vaak te duur. Als ik later arts ben, ga ik dat anders doen.

Bron: Trouw
Beeld: Patrick Post

Dicky volgde de ExpEx training in Amsterdam. Hij deelde zijn ervaring als kind van een terminaal zieke moeder eerder op onze website, lees hier zijn ervaringsverhaal.