Verlengde jeugdzorg, leeftijdsgrens en Big 5: wat willen politieke partijen?

We weten allang wat jongeren die de jeugdhulp verlaten nodig hebben. Wat ons betreft is het tijd om het nu écht te gaan regelen. We hebben genoeg noodklokken over de jeugdzorg gehoord. We vragen Den Haag daarom om komende kabinetsperiode 18 jaar als grens uit de Jeugdwet te halen en om alle jongeren te ondersteunen tot hun Big 5 op orde is. Om op dit thema de coalitie-onderhandeling een stapje vooruit te helpen, hebben we op een rij gezet wat politieke partijen in hun verkiezingsprogramma zeggen over de harde leeftijdsgrens van 18 in de Jeugdwet, over verlengde jeugdzorg en de Big 5. 

NSC: De mogelijkheid om jeugdhulp ook in te zetten voor jongeren van 18 tot 23 jaar staat in de Jeugdwet. Uit de praktijk blijkt dat veel gemeenten de hulp aan jongeren stopzetten zodra zij 18 worden. Wij vinden dat niet leeftijd, maar zelfstandigheid het criterium moet zijn om een jeugdzorgtraject af te ronden. Om te voorkomen dat jongeren geen hulp krijgen, terwijl dit wel nodig is, moet verlengde jeugdhulp tot 23 jaar in alle gemeenten van Nederland tot de mogelijkheden behoren.

GroenLinks-PvdA: Veel jongeren komen in de problemen bij de overgang van jeugdzorg naar volwassenzorg. Daarom versoepelen we de leeftijdgrens van 18 jaar, zodat jongeren nog tot minstens 21 jaar gebruik kunnen maken van jeugdhulp die ze al hebben, als ze dat willen. Daarna komt er een overgangstraject waar de benodigde zorg op maat wordt ingericht.

D66: Als jongeren dat willen, bieden we jeugdzorg tot 21 jaar, die geleidelijk wordt afgebouwd vanaf achttien jaar. In deze afbouwfase wordt erop ingezet om jongeren te begeleiden naar wat de Big 5 wordt genoemd: vijf essentiële aspecten (een woning, onderwijs of werk, inkomen, welzijn en een stabiel sociaal netwerk) die een jongere nodig heeft om zelfstandig te kunnen leven. Op deze manier voorkomen we dat de begeleiding abrupt stopt wanneer iemand achttien wordt. D66 accepteert het niet dat jongeren dak- of thuisloos raken op hun achttiende, omdat de jeugdzorg stopt. We investeren ook structureel om jongvolwassenen met psychische klachten mee te laten doen in de samenleving.

CDA: Wij versoepelen de leeftijdsgrens van 18 jaar in de Jeugdwet. Het bereiken van de leeftijd van 18 betekent niet plotseling dat er geen behoefte meer is aan hulp of ondersteuning. We zetten in op een meer geleidelijke overgang voor jongeren van 18 jaar en ouder op het gebied van huisvesting, werk, inkomen en toegang tot de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo).

Partij voor de Dieren: De leeftijdsgrens gaat naar 21 jaar en wordt vanaf 18 jaar geleidelijk afgebouwd.

SGP: Niet de leeftijd, maar ‘zelfstandigheid’ moet het criterium zijn om de jeugdzorg te verlaten. Veel jongeren die 18 jaar worden, kunnen nog wel wat hulp en ondersteuning gebruiken als opmaat naar hun volwassenheid. De SGP wil daarom dat de harde leeftijdsgrens verdwijnt en een vorm van ‘verlengde jeugdhulp’ een optie wordt voor alle jongeren in de jeugdzorg.

DENK: DENK wil de leeftijdsgrens in de Jeugdwet verhogen. Nu belanden jongeren op hun 18e op straat. Dat creëert vaak alleen maar problemen. Wat DENK betreft is niet de leeftijd het criterium om de jeugdzorg te verlaten, maar de mate van zelfstandigheid.

ChristenUnie: De CU vindt langere jeugdhulp niet per se de oplossing en pleit voor een wettelijke verplichting om jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg passende ondersteuning en huisvesting te bieden. Gemeenten krijgen een wettelijke verplichting om jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg passende ondersteuning en huisvesting te bieden. Er moet voor en met elke jongere in de jeugdzorg tijdig een perspectiefplan worden gemaakt. Langere jeugdhulp is daarbij niet per se de oplossing. Om door te kunnen groeien naar een zelfstandige plek in de maatschappij hebben zij vaak meer aan begeleiding bij praktische zaken en hulp bij het vinden van woonruimte en werk.

Volt: We laten de leeftijdsgrens van 18 jaar los in de jeugdzorg met verblijf, zoals gezinshuizen en gesloten jeugdzorg. Nederlandse jongeren gaan gemiddeld op hun 23ste uit huis, maar jongeren in de residentiële jeugdzorg moeten er op hun 18e al klaar voor zijn. Volt wil dat een jongere minimaal tot de leeftijd van 23 jaar in jeugdzorginstellingen moet kunnen blijven als dit nodig is. In alle gevallen moet er ook sprake zijn van voldoende hulp bij deze transitie in de vorm van begeleiding en hulp bij het vinden van een huis en inboedel.

PVV VVD BBB SP FvD en JA21: niet in programma
Bij de PVV, BBB en VVD kunnen we hier niets over vinden, dus wie weet willen zij hiervoor ook nog wel in de actie. De PVV en BBB stemden bijvoorbeeld voor een motie om te bevorderen dat bij een vertrek uit de gesloten jeugdzorg, omdat een jongere 18 jaar is geworden (of 21 jaar in geval van verlengde jeugdhulp), ook uit wordt gegaan van het principe ‘wonen eerst’ en tijdig overleg wordt gevoerd om te zorgen dat er een woonplek is voor de jongere. En de VVD en BBB stemden ook positief op een motie om voor de Hervormingsagenda te onderzoeken welke belemmeringen er nu zijn voor het toepassen van de Big 5, welke goede praktijkvoorbeelden er zijn, hoe wensen van jongeren die 18 worden zelf beter kunnen worden meegenomen en hoe omkering van bewijslast daarbij een rol kan spelen. De staatssecretaris van VWS zal hier bij het wetgevingsoverleg Jeugd een reactie op geven. 

Samen met bovenstaande partijen is in een minderheidskabinet toch wel een meerderheid te vinden hiervoor?