Themamaand september over zelfbeschadiging
Op onze instagrampagina @expex_nl stond de hele maand september in het teken van het thema zelfbeschadiging, een zeer onbegrepen copingmechanisme dat vaak gepaard gaat met schaamte en oordelen van de omgeving. We lieten ExpEx aan het woord, gingen live om vragen te beantwoorden en organiseerden een online ervaringscafé waar deelnemers steun en herkenning bij elkaar konden vinden.
Ruim 15 procent van de adolescenten in Nederland heeft zichzelf ooit beschadigd. Als je uitgaat van 20 leerlingen in een klas, is het dus waarschijnlijk dat 3 van hen zichzelf ooit hebben beschadigd of op dit moment worstelen met zelfbeschadiging. Er rust een taboe op praten over zelfbeschadiging. Mensen die zichzelf pijn doen kunnen zich ervoor schamen en zich schuldig voelen, waardoor ze het niet delen. Mede daarom zijn er geen exacte cijfers bekend over hoeveel mensen zichzelf beschadigen, enkel schattingen. Maar elke persoon die zichzelf beschadigt, is er één te veel. Je bent niet alleen <3
Carlijn, ExpEx Midden Holland
“Sinds kort werk ik in een restaurant bij mij om de hoek. Ik heb het erg naar mijn zin hier, en voel me sterk genoeg om in korte mouwen te lopen. Op een zekere vrijdagmiddag kwamen er twee oudere dames koffie drinken. Terwijl ik het gebak serveerde vroeg een van deze vrouwen ‘Wat heb jij eigenlijk op je armen?’ Toen ik wilde vertellen dat ik een tijdje depressief was geweest, onderbrak ze me om te vragen of het tattoos waren. Ik twijfelde even en antwoordde toen ‘Ja, zoiets’. De vrouw glimlachte naar me en vroeg: ‘Wat betekenen deze tattoos?’ Ik keek naar mijn armen en vertelde: ‘De strepen op mijn armen zijn als tijgerstrepen, ze staan voor een lange strijd’. De vrouw op zekere leeftijd verstond niet goed wat ik zei en vroeg nogmaals wat de betekenis was van mijn tattoos. Ik glimlachte en antwoordde: ‘Kracht, ze staan voor kracht.”
Voor Carlijn was zelfbeschadiging een middel om zelfmoord te voorkomen. “Zelfbeschadiging is de reden dat ik hier nog ben. Mijn littekens staan dus voor kracht.”
Ervaringsverhaal van Robin, ExpEx Haaglanden
Robin geeft al ruim drie jaar voorlichtingen over zelfbeschadiging en suïcidaliteit aan hulpverleners.
Wat was voor jou de reden om jezelf te beschadigen?
”Ik beschadigde mezelf omdat ik veel spanning had waar ik niet mee om wist te gaan. Zelfbeschadiging nam deze spanning weg en zorgde ervoor dat heftige emoties werden afgezwakt. Ik gebruikte zelfbeschadiging als emotie-regulatie.”
Wat helpt jou in je strijd tegen zelfbeschadiging?
”Op momenten dat ik de drang heb om mijzelf te beschadigen helpt het mij om met vrienden te bellen om hierover te praten. Ook helpt hardlopen om mijn spanning te verlagen.
Daarnaast heb ik ervaren dat traumabehandeling en het aanleren van vaardigheden om mijn emoties te reguleren mij het meest helpen om te stoppen met zelfbeschadiging.”
Wat wil je dat mensen weten over zelfbeschadiging?
“Er zijn meerdere vormen van zelfbeschadiging en niet alle vormen zijn zichtbaar. Als je nieuwsgierig bent naar waarom iemand zichzelf beschadigt, kan je beter eerst vragen of diegene er iets over wil delen voordat je vragen stelt over iemands littekens.”
Welk stigma rondom zelfbeschadiging moet volgens jou de wereld uit geholpen worden?
“Ik wil dat mensen weten dat als je jezelf beschadigt dat niet altijd betekent dat je een einde aan je leven wilt maken. Het kan juist zo zijn dat iemand zichzelf beschadigt om zelfmoord te voorkomen.”
Wat wil je meegeven aan mensen die op dit moment kampen met zelfbeschadiging?
”Probeer te werken aan je onderliggende problematiek, want als je de reden waarom je jezelf beschadigt niet aanpakt, kom je er moeilijk vanaf. Uiteindelijk ga je een manier vinden om er vanaf te komen. Er zijn honderden manieren om te stoppen, maar je moet gaan zoeken naar die ene die voor jou werkt. Dat is een zoektocht, dat kost veel moeite, maar het is niet onmogelijk.”
Wist je dat net als bij zelfbeschadiging, maakt je lichaam endorfine aan tijdens het sporten. Sporten is dus een goed alternatief voor zelfbeschadiging. Daarnaast is het bewezen dat sporten stress en angst verlaagt en depressiesymptomen tegengaat. Bron: Commen.nl
Ervaringsverhaal van Gunou, ExpEx Haaglanden
Wat was voor jou de reden om jezelf te beschadigen?
“Het is ooit begonnen als emotie-regulatie. Gevoelens verwerkte ik door mezelf te beschadigen. Later begon ik mezelf te beschadigen tijdens dissociaties en herbelevingen die voortkwamen uit trauma. Ook heb ik mezelf beschadigd om mijn suïcidale gedachtes te onderdrukken.”
Wat helpt jou in je strijd tegen zelfbeschadiging?
“Mijn hulphond, Solo, helpt mij enorm in mijn strijd tegen zelfbeschadiging. Solo voelt het aan als ik spanning heb en komt dan naar mij toe. Hij drukt dan met zijn neus tegen mijn hand en springt tegen mij op. Zo probeert hij mijn aandacht op te eisen. Solo biedt mij afleiding door even te knuffelen, te wandelen of samen een spelletje te doen. Mijn aandacht verleggen helpt mij om zelfbeschadiging te voorkomen.”
Wist je dat een psychosociale hulphond steun biedt op allerlei vlakken. Diverse onderzoeken tonen aan dat deze steun bijdraagt aan de aanmaak van hormonen die depressie tegengaan, angst verminderen, een groter gevoel van geluk ervaren en veiligheid bieden. Bron: Animal4health.nl
Wat wil je dat mensen weten over zelfbeschadiging?
“Als iemand zichzelf beschadigt, kan het zijn dat diegene dat om aandacht doet, en daarmee de omgeving wil manipuleren. Maar dit is lang niet altijd het geval. Er zijn veel redenen waarom iemand zichzelf kan beschadigen: het kan komen door trauma, spanning, zelfhaat, om dissociaties of herbelevingen te stoppen, om suïcide te voorkomen, als emotie-regulatie of als een schreeuw om hulp.
Als iemand zichzelf beschadigt, is dat om dat iemand beschadigd ís.”
Wat wil je aan een naaste van iemand die zichzelf beschadigt meegeven?
“Ga open het gesprek met je naaste aan. Wees vooral niet boos op de persoon die zichzelf beschadigt, probeer altijd neutraal te blijven. Het kan helpen om je naaste een knuffel te geven en te laten blijken dat je er bent.”
Wat wil je meegeven aan mensen die op dit moment kampen met zelfbeschadiging?
“Zelfbeschadiging is een verslaving en als je stopt duurt het even voordat die verslaving uit je systeem is, net als bij mensen die roken. Bij zelfbeschadiging maak je endorfine aan. Je moet gaan uitzoeken hoe je dat geluksgevoel op een gezonde manier kan aanmaken of niet meer nodig gaat hebben. Maar het is oké als stoppen niet in één keer lukt, het is oké als het nog eens gebeurt. wees vooral niet boos op jezelf, ga gewoon weer verder en wees een beetje lief voor jezelf.”
Live Q&A
Donderdagavond 22 september gingen Carlijn, Jason en Nienke samen live om te praten en vragen te beantwoorden over het onderwerp zelfbeschadiging. Omdat er nog steeds een groot taboe rust op praten over zelfbeschadiging, gingen zij juist wél praten. Omdat het helpt, omdat het oplucht, en omdat je gehoord mag worden.
De Q&A was zowel voor mensen die zichzelf beschadigen, naasten van mensen die ermee worstelen en iedereen die er gewoonweg meer over wilden weten.
De live is helemaal opgenomen, dus als je het hebt gemist of je wilt het om een andere reden terugkijken, dan kan dat hier.
Online Ervaringscafé
Woensdag 28 september organiseerden de ervaringsdeskundigen van ExpEx een online Ervaringscafé: een digitale bijeenkomst voor jongeren die struggelen met zelfbeschadiging. Met als doel om herkenning bij elkaar te vinden, lotgenoten te spreken & om het taboe op praten over dit onderwerp te doorbreken.
ExpEx boden jullie graag een luisterend oor.
Iedereen die het fijn vond om erbij te zijn en/of mee te willen doen, werd gevraagd een DM te sturen om een zoom-link te ontvangen.
Deelnemers waren absoluut niet verplicht om iets te zeggen of de camera aan te doen, we graag wilden dat iedereen zich comfortabel zou voelen en kon merken hoe helpend het delen van je ervaringen kan zijn.
Afsluiting en Reacties
Het online ervaringscafé was tevens de afsluiting van de themamaand over zelfbeschadiging, maar dat betekent niet dat we dit onderwerp in het vervolg onbespreekbaar laten. Wij schromen niet om tegen taboes aan te trappen en stigma’s te ontkrachten. Delen = helen, en dat zien we maar al te goed terug in de reacties:
