Themamaand maart over LHBTQIA+ en jeugdzorg
Bij ExpEx vinden we dat je moet kunnen zijn wie je bent, ongeacht je seksuele voorkeur of genderidentiteit. Uitvinden wie je bent en wie je leuk vindt is best lastig, zeker als je ook nog last hebt van psychische klachten. De maand maart stond in het teken van LHBTQIA+ zijn in combinatie met het ontvangen van jeugdhulp. Op onze instagram deelden we deze maand tips, ervaringsverhalen en andere content rondom dit onderwerp.
Gedicht van Daphne
Daphne schreef een gedicht over worstelen met je geaardheid en hoe dit is als je verblijft op een groep of in een internaat. Ze sluit af met een mooie en terechte wens voor de toekomst!
Homo, lesbi, bi, non-binair of trans.
Iedereen verdiend een kans.
Wie of wat je bent of hoe je
je voelt maakt niet uit.
We hebben tenslotte allemaal
rood bloed onder onze huid.
Maar jongeren op groepen
of internaten,
ja die konden vaak niet over
hun geaardheid praten.
Taboe, er niks vanaf weten
of er niet open voor staan.
Dat is vaak hoe het is gegaan.
Je moest het vaak voor jezelf houden.
En was er geen begeleiding
om op te bouwen.
De groepsleiding wist vaak
niet hoe ze er mee om moesten
gaan of hoe te reageren.
Hopelijk is dit iets dat we in
de toekomst om kunnen keren.
Want iedereen verdient iemand
om mee te praten en zich bij te
kunnen uiten, iemand die er voor je is.
Voor velen was dit vaak een gemis.
Laten we hopen dat het in de
toekomst beter gaat.
En groepsleiding er ook voor
open staat.
Dat het een normaal
onderwerp gaat zijn en je je
niet alleen bij hoeft te voelen.
Laten we streven naar
deze mooie doelen.
#Ervaringsverhaal Noah
Noah vertelt over leven naar je diagnoses, waardoor je je eigen identiteit niet kan ontwikkelen. Hij heeft in de jeugdzorg veel diagnoses opgeplakt gekregen. Op zijn 12e kreeg hij de diagnose autisme, een diagnose waar hij verschillende behandelingen voor volgde. Ook zijn ouders kregen coaching van hulpverleners en gingen naar een oudergroep. Voor Noah is het belangrijk dat er meer wordt gekeken naar de persoon en de behoeften van diegene, zodat ieder persoon zijn eigen identiteit kan ontwikkelen!
Diagnoses
“In de jeugdzorg ben ik volgepakt met labels. Op mijn 12de kreeg ik de diagnose autisme. Alles wat ik tegenkwam, kwam door mijn autisme, werd gezegd. Hierdoor dacht ik dat mijn anders-zijn qua gender ook aan autisme lag: autistische meisjes zijn gewoon stoer, dacht ik. ”
Noah kreeg de volgende diagnoses:
– Autisme
– Trauma
– Depressie
– Genderdysforie
Met veel diagnoses is het moeilijk om je eigen identiteit te ontwikkelen.
Zelfontwikkeling
“Ik kreeg uiteindelijk hulp, met duidelijkheid en structuur, en onvoorwaardelijkheid en gelijkwaardigheid. Ik leerde mijn gebruiksaanwijzing en mezelf opnieuw kennen. De helft van de begeleiders was zelf LHBT, dat maakte het voor mij makkelijk om er zelf open over te zijn. Ik kon weer kijken naar het leven: hoe ik mezelf zag en wat ik wilde.”
“Ik ging laat in de puberteit, toen kreeg ik borsten en was ik blij dat m’n lichaam toch bleek te werken. Tot ze groter groeide: ik wilde ze afhakken. Zonder te beseffen dat die borsten ergens anders voor stonden in m’n hoofd.”
“Tijdens een vakantie met mijn opa en oma zei ik al een keer dat ik mijn oude naam niet bij me vond passen. Bij de Starbucks verzon ik een andere naam, 9 van de 10 keer eentje die jongens vaker hebben.”
Identiteit
“Je identiteit blijf je je hele leven ontwikkelen. Leren, dingen meemaken, wordt een stukje identiteit. Ik zou er nu de volgende woorden aan geven:
Onzeker én eigenwaarde
Ontwikkeling
Ontplooiing
Onderzoeken”
“Identiteit staat voor mij los van mijn gender en seksuele voorkeur. Ik zeg niet dat ik trans of panseksueel ben, ik ben gewoon mezelf!”
Terugblik: Out on the Streets
Tussen de 1000 en 2000 LHBTI jongeren zijn dak- of thuisloos! Door een ingrijpende ervaring, een coming-out, gepest worden op school, verandering in de gezinssamenstelling of verlies van vertrouwen in de ouder(s) bijvoorbeeld.
5 jaar geleden werkte ExpEx mee aan een onderzoek. Jonge ervaringsdeskundigen in Amsterdam interviewden dak- en thuisloze jongeren over hun behoefte en de problemen die zij ervaren. Hoe was dit voor ExpEx Jason om te doen?
Movisie concludeert dat er nog veel mis gaat: Er zijn te weinig (crisis)opvang plekken beschikbaar, de sfeer op de opvang wordt door jongeren als onveilig ervaren en bij jeugdzorg en andere professionals ontbreekt het aan kennis en sensitiviteit.
Lees hier het hele artikel.
Wist je dat….
#Ervaringsverhaal
Niet serieus genomen worden in je twijfels over je gender omdat in het verleden trauma hebt meegemaakt, het overkwam een van onze ExpEx. Die vertelt diens ervaring met zich niet gehoord voelen, en geeft tips hoe dit beter te doen als behandelaar.
Kleed je je expres zo?
“Ik begon traumabehandeling en vertelde mijn behandelaar dat ik twijfelde over mijn genderidentiteit. Dit werd door hen gekoppeld aan het trauma wat ik had meegemaakt. Ik voelde me niet serieus genomen. Ze stelde me vragen als: ‘Kleed je je expres zo onaantrekkelijk?’ “
Hallo, ik besta ook!
“Aan het eind van mijn behandeling kwam mijn behandelaar met het Volkskrant Magazine en daar stond een stuk in van een tweeling: twee vrouwen die heel jongensachtig waren zonder per se transgender te zijn. En toen zei ze: ‘Oh kijk, het bestaat!’
Toen dacht ik: Ja… maar ik bestond afgelopen jaar ook.”
Niet serieus genomen
“Ik heb altijd gehoord van: Je doet jongensachtig omdat je niet wil dat ze je leuk gaan vinden. Er werd ook aan mij gevraagd van: ‘Kleed je je expres jongensachtig?’ Ik had ook het gevoel dat ze heel erg aan het proberen was mij ook dat soort dingen te laten zeggen, zoals ‘Ja, want ik wil niet dat jongens me leuk vinden.’ Terwijl dat wat mij betreft los staat van elkaar.”
Het belang van openstaan
“Ik vind het heel fijn dat mijn huidige hulpverlener voor alles openstaat. Soms zegt ze dan tegen mij: ‘Het is helemaal geen probleem dat je nog niet goed weet wie je bent, dat het een probleem is zit in jouw hoofd. Tegenwoordig kan alles samen.’ Ze dwingt me niet om een keuze te maken, en het is fijn dat ze blijft zeggen het prima is wie je bent en hoe je bent. Ik heb vaak het gevoel dat alle dingen die ik vertel een reden kunnen zijn om mij af te wijzen. Het is belangrijk voor me dat ze dat nooit doet, ook hierop niet.”
Altijd al jongensachtig
“Wat ik wil meegeven aan hulpverleners is dat je verder moet kijken. Kijk naar het hele traject van een kind. Als ik terugkijk dan denk ik: ik was al super jongensachtig voordat er überhaupt iets was gebeurd. Het is belangrijk om ook te kijken naar hoe was je voordat het trauma gebeurde.”
Je bent wie je bent
“Ook als trauma de oorzaak is en genderproblematiek het gevolg, dan is het nog steeds hoe iemand zich op dat moment voelt. Dat is iets wat je bespreekbaar kunt maken, maar niet iets wat je kunt afkeuren. Het is wie diegene is op dat moment. Het is goed om het er over te hebben, maar zeg niet dat het niet bestaat of niet klopt.”
#Ervaringsverhaal Rosalia
ExpEx Rosalia is biseksueel en vertelt over haar ervaringen met dit vertellen aan hulpverlening en naasten. Ook geeft ze tips over hoe je als behandelaar kan reageren.
No Big Deal
“Er is bij mij nooit een soort ‘besefmoment’ geweest dat ik biseksueel ben. Het was eigenlijk altijd al gewoon zo. Pas toen ik ouder werd, kwam ik erachter dat het in de maatschappij een ‘ding’ was om bi te zijn. En dat je daar dus voor uit de kast moet komen. Dat hoefde van mij eigenlijk helemaal niet. Voor mij was het no big deal.“
Te enthousiast
“Ik vertelde een begeleider dat ik meisjes leuk vind en ze reageerde heel erg over de top. Ze bedoelde het lief, gaf me een knuffel en zei dat ze trots op me was, maar ik had daar helemaal geen behoefte aan. Het was voor mij veel meer een casual iets. Veel mensen gaven die reactie, dat zorgde er eigenlijk voor dat ik weer heel snel terug de kast in rende.”
Ik blijf hetzelfde
“Toen ik op een woongroep woonde had ik het verteld aan een begeleidster. Zij vroeg of ze het in de rapportage mocht zetten. Toen voelde ik me een soort van verplicht om ook officieel op de groep aan te kondigen dat ik bi ben, want alle begeleiders kunnen mijn dossier lezen. Daar werd heel enthousiast gereageerd, terwijl ik dacht: ik ben precies dezelfde persoon als de dag ervoor.”
Je hoeft het niet te vertellen
“Er was één begeleider op de groep die het niet echt uit maakte en deed zoals elke andere dag. Dat was erg fijn. Uiteindelijk leerde ik toen ik ouder werd dat je niet aan elk nieuw persoon die je ontmoet hoeft te verkondigen dat je biseksueel bent. Vroeger voelde ik een soort verplichting om dat duidelijk te maken. Nu weet ik dat dat niet hoeft. Als het ter sprake komt, komt het ter sprake. Anders niet.”
Hoe kan iemand het beste reageren?
“De ideale reactie is persoonsgebonden, je moet iemand denk ik best wel goed kennen om te weten wat die persoon nodig heeft. De één wil dat het gevierd wordt met enthousiasme, maar ik heb bijvoorbeeld liever dat er niet een te groot ding van wordt gemaakt. Je kan altijd aan de ander vragen wat die wil. De vraag ‘Je deelt dit nu met me, wil je hier iets mee doen?’ is altijd fijn.”
Officiële documenten
Een van de ExpEx schrok enorm toen die diens paspoort ging wijzigen. Er moest een flink bedrag afgerekend worden, terwijl die in de bijstand zit en niet zoveel geld te besteden heeft. In onze Whatsappgroep met LHBTQI+ ExpEx werd deze ervaring gedeeld en meer mensen herkenden dit helaas. Dus we zijn het met elkaar gaan uitzoeken en delen graag met jullie onze kennis en ervaring. Samen met een oproep aan gemeenten: laat trans personen niet voor de kosten opdraaien maar laten we solidair zijn en dit met z’n allen als samenleving dragen.
Waarom is je juiste gender op het paspoort zo belangrijk?
Laurens: “Voor mij was mijn transitie een periode van thuiskomen. Eindelijk ging en mocht ik er uiteindelijk uit gaan zien zoals ik me van binnen altijd gevoeld had.
Helaas was deze vrijheid op dat moment nog geen volledige vrijheid. Bij iets simpels als alcohol of sigaretten halen in de supermarkt dachten mensen dat ik het ID van mijn zus gebruikte! Voor hen was mijn legitimatie bewijs ongeldig.
Om dit soort situaties in de toekomst te voorkomen is het belangrijk dat iedere trans of non-binair persoon de mogelijkheid krijgt tijdig een nieuw legitimatiebewijs aan te kunnen vragen.”
Waarom is je juiste naam op je paspoort zo belangrijk?
Tom: “Sommigen vinden het lastig zich in mij en andere trans mensen te verplaatsen. Aan cisgender mensen leg ik het dan als volgt uit:
Stel dat je getrouwd was met iemand, je hebt diens achternaam, en het huwelijk loopt op een vervelende manier stuk. Je wilt afstand van die tijd, je wilt niet meer met die persoon geassocieerd worden. Maar op elke officiële brief die je krijgt word je met diens achternaam aangesproken en mensen blijven je zo noemen. Omdat ze niet beter weten, of omdat ze moeten wennen.
Telkens als je met die naam geconfronteerd wordt, word je met oud-zeer geconfronteerd. Tot het punt dat je er depressief of zelfs suïcidaal van wordt. Dan wil je je naam het liefst zo snel mogelijk aanpassen en je hoopt dat je omgeving dat respecteert, toch?”
Hoeveel kost het om officieel jezelf te zijn?
Deskundigheidsverklaring €65.01
Paspoort €77.85
Identiteitskaart €70.35
Rijbewijs €44.65
Totaal €257.86
Als je een X in je paspoort wilt komen hier nog extra kosten bovenop. Dit kan ook nog eens €250 euro kosten!
Noah: “Aan alle gemeenten wil ik vragen: please, verlaag deze kosten!”
Wat als je weinig geld hebt?
Heb je een laag inkomen en een deskundigheidsverklaring nodig? In sommige gemeentes is het mogelijk om bijzondere bijstand aan te vragen.
Noah: “Let op dat je dit op tijd doet! Ik was hier niet op gewezen en wist dit niet. En het kan niet achteraf vergoed worden, dus ik moest gewoon betalen.”
In sommige gemeentes zijn er regelingen om gratis een ID aan te vragen als je een laag inkomen hebt, maar dit is niet overal zo.
Het maakt verschil waar je geboren bent
Er zijn op dit moment nog maar vier gemeenten die de kosten van het wijzigen van je paspoort vergoeden. Nijmegen en Groningen doen dit al. Rotterdam en Utrecht werken aan een voorstel. En Arnhem heeft het besproken, maar besloten dit niet te doen.
Laurens: “Voor het aanvragen van een nieuw paspoort moet je verplicht terug naar je geboortegemeente. Wegens trauma was dit voor mij triggerend.”
Als je nog geen ID-bewijs hebt met je nieuwe naam en geslacht erop dan kun je bij transgenderinfo een genderidentiteitskaart aanvragen als hulpmiddel naast je ID. In dit artikel van Het Parool lees je waar transpersonen tegen aanlopen wanneer zij willen reizen.
Pronouns
Ook wel voornaamwoorden genoemd in het Nederlands. In deze post lees je hoe je inclusief kunt aanspreken, wat neo-pronouns zijn en geven wat voorbeelden en tips!
Inclusief aanspreken
Aanwijzend:
- Hij -> mannelijk
- Zij -> vrouwelijk
- Hen/Die -> neutraal
Bezittelijk:
- Zijn -> mannelijk
- Haar -> vrouwelijk
- Hun/Diens -> neutraal
Als je iemands genderidentiteit niet kent of deze non-binair is, gebruik je de neutrale voornaamwoorden.
Een paar voorbeelden:
- Hen wil graag therapie
- Die woont op een groep
- Het is diens dossier
- Dat is haar therapeut
- Ik zag hen gisteren op school
- Is dat diens fiets?
- Ik kreeg dit afscheidscadeautje van hem
- Hen kwam gister pas laat aan op het feestje
Neo-pronouns
Neovoornaamwoorden of neo-pronouns is een categorie voornaamwoorden die onafhankelijk zijn van de traditionele derde persoon voornaamwoorden. Een neo-voornaam is een voornaamwoord dat niet gebaseerd is op een zelfstandig naamwoord en niet hij/hem, zij/haar, het/zijn, of zij/hen is.
Veelgebruikte Nederlandse neo-voornaamwoorden:
- dee/dem/dijr
- dij/dem/dijr
- zhij/zhaar/zhaar
- zem/zeer/zeer
- xe/xem/xyrs
Eigen ervaring met neo-pronouns
“Ik hoor mensen klagen dat ze hen/hun lastig vonden om naar een enkel persoon te verwijzen en verder geen genderneutraal alternatief konden bedenken in het Nederlands. Het leek mij logisch om dan nieuwe woorden te omarmen. Met de wens voor een X in mijn paspoort vind ik xe/xem een passende keuze (zeg ksuh/ksem). Helaas is het mijn ervaring dat de meeste mensen hier nog minder voor openstaan dan hen/hun te accepteren.”
Tip!
Mocht je een keer een grote groep mensen willen benoemen, gebruik dan ook neutrale woorden. Zo voelt iedereen zich aangesproken en sluit je niemand uit! Je kan bijvoorbeeld in plaats van: “Beste Dames en heren…” beter “Beste kameraden, vrienden, genodigden, collega’s, aanwezigen, reizigers, iedereen, lieverds, mensen, gasten, lezers… etc.” gebruiken.
Tip van een ExpEx
Benoem de cliënt bij diens gewenste naam en genderidentiteit in plaat van wat er in het dossier staat. Vraag aan de cliënt hoe diegene het liefst aangesproken wil worden!
Quotes
Onze themamaand over seksuele- en genderdiversiteit fixen we vanuit een Whatsappgroep met 20 ExpEx. Hierin delen we onze ervaringen en soms videobellen we met elkaar. Een paar van onze uitspraken en ideeën eindigen in een Instagram post, maar we willen jullie de losse quotes in dit bericht ook niet onthouden:
Do’s en Don’ts voor hulpverleners
Wat kan je als hulpverlener wel en beter niet doen als je praat over LHBTQIA+. Lees hier verschillende tips van onze ExpEx:
Do’s
- Draai niet om het onderwerp heen.
- Vraag zelf of je cliënt over seksualiteit of gender wil praten. Zo laat je merken dat er ruimte is in de therapie om het hierover te hebben.
- Vraag hoe iemand aangesproken wil worden en benoem de cliënt bij diens gewenste naam en genderidentiteit. Ga niet uit van wat er op het paspoort staat.
- Wees nieuwsgierig, stel de vragen die je hebt.
- Neem de ander altijd serieus!
Don’ts
- Invullen voor de ander.
- Er altijd standaard vanuit gaan dat je als meisje een vriendje hebt en als jongen een vriendinnetje.
- Als iemand zegt dat die askesueel is, reageren met ‘Je komt vast nog wel iemand tegen’.
- Er vanuit gaan dat seksuele oriëntatie of genderproblemen voortkomen uit trauma.
Ervaringscafé Amsterdam
In Amsterdam organiseerden we samen met jeugdzorgorganisatie Levvel een LHBTQIA+ ervaringscafé. Jongeren die jeugdhulp ontvangen hebben, gevoelsgenoten wilden ontmoeten of bijvoorbeeld twijfels hebben over seksuele- en genderidentiteit waren van harte uitgenodigd om zich aan te melden.
Het LHBT ervaringscafé was een mooie afsluiting van onze themamaand. We hebben ervaringsspellen gespeeld en goede gesprekken gevoerd. “Het was heel gezellig. Wat vloog de tijd snel om!” aldus een jongere. Wij willen dit in Amsterdam vaker gaan organiseren. Wil jij er een volgende keer bij zijn? Stuur ons een DM op instagram!
Afsluiting
We hebben in onze groep gevraagd welke websites, organisaties, podcast en social media pagina’s de LHBTQIA+ ExpEx iets aan hebben gehad. In deze afsluiting delen we onze tips om te checken en te volgen:
Informatie en vragen
www.iedereenisanders.nl
www.switchboard.nl
www.transgenderinfo.nl
Contact in een groep of 1 op 1
Contact met andere jongeren: www.jongenout.nl
1 op 1 en groepscontact voor trans jongeren: www.transvisie.nl
De Kringen voor lotgenoten contact: www.dekringen.nl
Voor ervaringsdeskundigen
Rainbow Academy: Voor training, jongerenpanals en social media www.njr.nl/nl/projecten/rainbow-academy/
Voor hulpverleners
Kennisdossier op de website van Nederlands Jeugd Instituut: www.nji.nl/seksualiteit-en-gender
Jeugdzorg organisaties: Qpido van Levvel voor trainingen, workshops, info en nieuwtjes www.qpido.nl
Youz: www.youz.nl/specialismen/preventie/preventie-haaglanden
Regionaal
Kijk ook in je eigen regio wat er is en georganiseerd wordt:
Rotterdam en Den Haag: In Rotterdam en Den Haag is The Hang-Out
www.thehang-out010.weebly.com
www.thehang-out070.nl
Almere:
www.diversity-almere.webnode.nl
www.winterpridealmere.nl
Social Media
Tiktok van ExpEx:
www.tiktok.com/@jasonervd
www.tiktok.com/@zorgstrijder
Facebook pagina’s:
FTM Brotherhood https://www.facebook.com/groups/205641540180109/?
Platform voor transgender en non-binaire personen www.facebook.com/groups/PlatformTransInfoTNN
