Hoorzitting over Hervormingsagenda Jeugd in de Tweede Kamer

ExpEx coördinator Mannus en bestuurslid Hannah waren uitgenodigd voor het rondetafelgesprek over de Hervormingsagenda Jeugd op maandag 19 juni 2023 met de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport van de Tweede Kamer. Hieronder is de speech van Mannus terug te kijken en lezen. Hannah en Mannus schreven met input en feedback van diverse mensen van verschillende jongerenorganisaties ook dit position paper.

Het proces van de Hervormingsagenda bracht me terug naar mijn eigen ervaring in de jeugdzorg. Ik voelde mij vroeger niet gehoord en werd onvoldoende meegenomen in besluiten. Ik dacht dat ze met mijn ouders samenwerkten, maar toen ik mijn moeder later sprak dacht zij juist dat er meer naar mij geluisterd werd en mijn pleegmoeder voelde zich al helemaal niet betrokken in het proces. Samen vroegen we ons terugkijkend af wie dan de besluiten nam en op basis waarvan. Zo gaan nu ongeveer ook de gesprekken die ik voer met mensen uit de jeugdzorg, of ze nog aan de hervormingstafel zaten of niet. 

Om vooruit te kijken naar wat nodig is in de toekomst neem ik u eerst graag mee terug naar de afgelopen periode. Het proces van de Hervormingsagenda begon met verschillende werkgroepen waarin via de NJR en MIND ExpEx meepraatten. Hoe de samenwerking werd ervaren verschilde heel erg per werkgroep. Eentje liep zelfs zo lekker dat zij voor de kennisinfrastructuur door zijn gegaan met elkaar en hier een los plan voor zal volgen. We kunnen hiervan leren wat wel en niet werkte, om in de toekomst beter te organiseren dat jongeren structureel kunnen meedoen.

Dan naar het moment dat wij besloten niet meer mee te doen. We kregen te horen dat de 18-/18+ problematiek buiten de Hervormingsagenda zou vallen. De partijen die aan de bestuurderstafel zitten besluiten hierover, terwijl het voor veel jongeren uit de jeugdzorg al jaren een van de grootste problemen is in hoe we de jeugdzorg hebben georganiseerd. Er lagen uit de werkgroepen ook adviezen voor klaar en de NJR heeft hier lang voor gestreden. Uiteindelijk kregen we te horen dat de Big 5 er onderdeel van is geworden. En of we hier niet blij mee waren? Wel als er had gestaan dat de hulp niet mag worden afgesloten voordat die Big 5 op orde is. Nu staat er alleen dat er vroeg genoeg begonnen moet worden met toewerken naar het stoppen van jeugdzorg. Dat vinden wij onacceptabel. Na jarenlange strijd zien we nog maar één oplossing: de leeftijdsgrens van 18 moet gewoon uit de Jeugdwet. We weten dat het op de lange termijn meer oplevert en minder kost. Zie ons position paper voor onderbouwing uit de wetenschap hiervoor. Ik snap dus werkelijk waar niet hoe mensen aan de Hervormingstafel kunnen denken dat we blij zijn met de huidige passage over 18-18+.

Ik denk dat dit komt omdat de belangen van de leefwereld onvoldoende sterk vertegenwoordigd zijn aan tafels waar over onze levens besloten wordt. In tegenstelling tot andere hoeken van de vijfhoek, zijn de jongere ervaringsdeskundigen nog niet zo goed georganiseerd. In de brief aan de Kamer vermeldt de staatssecretaris dat de NJR gesprekken gaat voeren met jongeren om te weten wat er leeft onder hen. Dat vind ik rijkelijk laat, terwijl dit proces al zo lang loopt.

Daarbij: Jongeren met ervaring in allerlei vormen van jeugdzorg moeten meedenken. Niet vooral jongeren met GGZ-ervaring verdienen het gehoord te worden, maar ook op andere vlakken qua ervaring en achtergrond willen we dat het een representatieve groep betreft. Denk aan bijvoorbeeld JongWijs voor pleegzorg, JWB voor o.a. de residentiële jeugdzorg, Samah voor jongeren die gevlucht zijn en Jongerenpanel de 3e kamer om dakloosheid te voorkomen. 

Een andere reden voor ExpEx om minder tijd en energie aan de Hervormingsagenda te besteden was trouwens dat iedereen daar in werktijd actief is, maar wij vooral in onze vrije tijd. We willen heel graag op allerlei manieren meewerken aan het verbeteren van de jeugdzorg, maar hiervoor moeten wij wel beter gefaciliteerd worden. Wij roepen jullie dan ook op om te pleiten voor structurele financiering voor organisaties voor en door jongeren. Zodat wij net zo sterk kunnen staan in een dergelijk proces als de partijen van de systeemwereld. Het moment en de kans om de samenwerking met jongeren met ervaringskennis goed te organiseren is nu.

Dit is niet enkel nodig op landelijk niveau, maar de inzet van ervaringsdeskundigheid willen we borgen in de hele jeugdzorg, ook in gemeenten en instellingen zelf. Ervaringskennis de basis laten zijn begint in het hulpverleningstraject: jongeren en ouders moeten echt de regie hebben en voelen over hun eigen traject. En als er gesproken wordt over deskundigheid aan de voorkant van het traject: naast goede diagnostiek bijvoorbeeld kunnen juist ook daar ervaringsdeskundigen meedenken. En we gunnen iedereen een laagdrempelige inloop waar je met gelijkgestemden ervaringen kunt uitwisselen. 

Terugkomend op die gesprekken waar ik het in het begin over had, die we in de wandelgangen van de jeugdzorg met elkaar voeren. Ervaringsdeskundigen en hulpverleners bijvoorbeeld zijn het niet zo oneens met elkaar. Maar net als vroeger bij Bureau Jeugdzorg, spelen er meer belangen. Nu wordt er ook maar soms gevraagd wat jongeren er zelf van vinden. Laten we meer samen de besluiten nemen. Dat had mij vroeger geholpen en kan nu de jeugdzorg als geheel helpen.

Want om te komen van woorden naar daden en van vage visie naar concrete actie, is niet praten over maar samenwerken met ons onmisbaar.