Zorg+Welzijn: ‘Jongeren hebben geen houvast, er wordt wel veel gevraagd’

Dit artikel is eerder gepubliceerd op Zorg+Welzijn.

De coronaproblemen groeien jongeren boven het hoofd. Depressies, eetstoornissen en suïcides komen steeds meer voor. Verschillende jongerenorganisaties hebben de handen ineen geslagen met “21 tips voor jongeren in donkere dagen”. Zorg+Welzijn interviewde ExpEx Nicky en ook onze voorzitter Hannah, beide ervaringsdeskundigen in de jeugdhulp. ‘We hopen dat het welzijn van mensen nu meer gaat tellen dan geld.’

Het contact is plastisch, want online. Met maximaal een bezoeker per dag is het moeilijk om met vrienden af te spreken. Jongeren voelen zich afgewezen of buiten gesloten bij gebrek aan sociaal contact. Je ziet elkaar niet meer bij de club of tijdens het sporten. ‘Onder veel jongeren ontstaan op deze manier depressies en sociale angst’, zegt Nicky Verduyn (29 jaar), ervaringsdeskundige bij het Fact-team in Den Haag en vrijwilliger bij ExpEx. ‘Wij horen van jongeren dat ze niet meer uit hun bed komen, ze weten niet waarvoor. Ze zijn compleet lamgeslagen omdat ze geen doel meer hebben. Als je psychisch kwetsbaar bent is het lastig om uit die neerwaartse spiraal te komen.’

Verschillende organisaties zoals het NJi, ExpEx, De Kindertelefoon, Unicef, NJR, LAKS en JongPit hebben de handen ineengeslagen en in januari de “21 tips voor positieve vibes” gepubliceerd. Tips om het thuisblijven leuk te houden, om contact te maken in coronatijd en tips om elke dag iets nieuws te doen. Het zijn ideeën om jongeren die in de jeugdhulp zitten te ondersteunen, maar ook om jongeren in het algemeen te stimuleren iets te doen in deze tijden van lockdown. De problemen van jongeren met de lockdown zijn bekend: meer eetstoornissen, meer depressieve klachten, angsten, eenzaamheid en meer suïcidepogingen. De jongerenorganisaties vroegen zich af: “Wat kan er wel?”

Student Hannah Hollestelle (27 jaar) is – als vrijwilliger – voorzitter van het bestuur van de landelijke stichting ExpEx en heeft meegedacht over de 21 tips. ExpEx is een organisatie die jongeren opleidt tot ervaringsdeskundigen om jongvolwassenen te ondersteunen. Zij organiseren velerlei projecten in het land. ‘Wat voor veel jongeren zwaar is, dat is het thuiszitten. Ze zitten alleen op hun kamer en daar moet zich alles afspelen: school, stage, werk sociaal contact. Ze hebben contact met vrienden in de app, maar als je vraagt: wie gaat er mee koffie halen in de stad, dan mag je maar met eentje afspreken. Dan moet je bijna kiezen met wie je niet gaat, zo’n voorstel krijgt een grote lading. Als je al met psychische problemen rondloopt en ondersteuning nodig hebt in de jeugdzorg, dan maakt de coronatijd het niet beter.’

Er speelt nog een andere psychische druk bij jongeren, vertelt Hollestelle. ‘Onze generatie is opgegroeid met, wat ik noem, de prestatiepandemie. Jongeren staan onder voortdurende druk om te presteren, op school, op werk, in de maatschappij. Als je een tentamen niet haalt, heeft dat grote gevolgen. Dan is er nog de studieschuld en de werkloosheid, het tikt zwaar aan. Die druk wordt in deze coronatijd nog zwaarder, omdat jongeren hun studiepunten niet kunnen halen of werkloos raken. Er is niets waar je je aan vast kunt houden, terwijl er veel wordt gevraagd van jongeren.’

Wat moeten hulpverleners doen om jongeren weer op de rails te krijgen? Nicky Verduyn is hulpverlener, als ervaringsdeskundige in het Fact-team, dat mensen met ernstige psychische problemen begeleidt. ‘Echt belangrijk is om jongeren structuur te bieden in deze onzekere tijd. Door hen met regelmaat therapie en begeleiding aan te bieden. Hulpverleners moeten hun jongeren blijven motiveren om het bed uit te komen en contacten aan te gaan. Dat is best lastig, wij doen dat ook met onze cliënten. De een draait zich om en blijft in bed liggen, de ander gaat ermee aan de slag. Hoe dan ook: ze moeten het zelf doen.’

Toch is er ook iets goeds te melden over de coronatijd, zegt Verduyn. ‘Wij zien dat mensen meer bij  elkaar betrokken zijn, het is meer “wij” in plaats van alleen “ik”. De jongere generatie krijgt dat mee en dat kan, denk ik, positief uitwerken voor hun toekomst. Het aanpassingsvermogen van jongeren kan bijvoorbeeld verbeteren. Jongeren ervaren dat het materieel misschien ook wat minder kan en dat de nadruk meer moet liggen op het welzijn van mensen en minder op presteren en op geld. Uiteindelijk willen we allemaal dat iedereen gelukkig en gezond is, vandaaruit begint alles.’

Volgens Hannah Hollestelle is het belangrijk dat jongeren met hun hulpverlener een “balansplan” maken. ‘Waarin je de balans opmaakt van wat je hebt geleerd in de lockdown, wat jou hielp om je goed te voelen en wat je stress opleverde. Het is goed om met je cliënt regelmatig af te spreken en doelen te stellen. Zo’n doel kun je heel klein houden, bijvoorbeeld hoe kom je de dag door of hoe houd je motivatie voor je opleiding. De lijntjes tussen hulpverlener en cliënt moeten kort zijn’, zegt Hollestelle, ‘zodat mensen ook uit die Netflix-sleur komen.’

Ook Hannah Hollestelle ziet positieve effecten van de coronacrisis: ‘We moeten nadenken over een betere structuur voor jeugdhulp en meer opvangmogelijkheden creëren voor jeugd en jongeren. Niet in een instelling, maar opvang na school voor huiswerkbegeleiding, opvang in het buurthuis, meer jeugd- en jongerenwerk.’ En er mag wat gebeuren aan de informatievoorziening, vindt Hannah Hollestelle. ‘Waarom is er niet één standaard website: “Jongeren en corona”? Waar alles op staat en waar al je vragen beantwoord worden.’ Tot slot moeten jongeren mee kunnen praten over henzelf, vindt de voorzitter van ExpEx. ‘Misschien moet er wel een jongere in het OMT’, grapt Hollestelle een beetje.

Meer weten over de 21 tips todo tijdens de coronacrisis>>

Op woensdag 10 februari is de campagne #nogffvolhouden begonnen. Daarmee willen jongerenwerkers alle jongeren een hart onder de riem te steken in coronatijd. Jongerenwerkers zien veel jongeren die op een breekpunt beland zijn: ze zitten te lang thuis, missen sociale contacten, de structuur van school of hebben geen werk. En de avondklok is verlengd tot en met 2 maart. De campagne duurt drie maanden.