Themamaand april over trauma en PTSS
Deze maand belichtten wij het thema: trauma en PTSS (posttraumatische stressstoornis). Helaas is dit een thema dat veel voorkomt bij kinderen en jongeren binnen de jeugdzorg/jeugdpsychiatrie. Als je een nare of traumatische gebeurtenis meemaakt en dat niet goed verwerkt, kan je een posttraumatische stressstoornis ontwikkelen. De klachten die je ervaart kunnen veel invloed hebben op je dagelijks leven. Deze maand deelden we veel informatie, tips, ervaringsverhalen en andere content rondom dit onderwerp.
Wat is een trauma?
Een trauma meemaken, dat kan heel heftig zijn.. Bij de meeste mensen gaan de klachten na een traumatische gebeurtenis geleidelijk weer over, maar bij 10% is dat niet het geval. Deze mensen kunnen PTSS ontwikkelen. Je hebt de gebeurtenis dan waarschijnlijk niet goed kunnen verwerken en de klachten blijven veel impact hebben op je dagelijks leven.
Een trauma is het meemaken van een nare of schokkende gebeurtenis. Dit kan bijvoorbeeld een ongeluk, het overlijden van een belangrijk persoon, seksueel misbruik, geweld of mishandeling zijn.
De klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij veel mensen geleidelijk over, maar bij 10% is dat niet het geval…
PTSS
Het kan zijn dat de klachten (zoals heftige angst, spanning, extreem waakzaam zijn, herbelevingen en lichamelijke klachten) langdurig blijven bestaan. Je hebt de schokkende gebeurtenis dan waarschijnlijk niet goed kunnen verwerken en de klachten blijven veel impact hebben op je dagelijks leven.
Het kan dan zijn dat je een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebt ontwikkeld. Een psychiater of psycholoog kan deze diagnose vaststellen.
Wat kan je ervaren?
- Terugkerende herinneringen aan de traumatische gebeurtenis (herbelevingen)
- Vermijden van dingen die je doen denken aan de gebeurtenis
- Angst, verdriet of spanning voelen als je aan de traumatische gebeurtenis denkt of erover praat
- Snel schrikken en constant alert zijn
- Moeite met concentreren
- Slaapproblemen of nachtmerries hebben
- Spanning en onrust voelen
- Lichamelijke klachten: hartkloppingen, trillen, snel zweten, snelle ademhaling
Andere klachten
Bij PTSS hoef je niet van al deze dingen last te hebben. Ook kan het zijn dat jij andere klachten ervaart die hier niet bijstaan! Klachten zoals gevoelens van schaamte, schuld, machteloosheid, een laag zelfbeeld, problemen met eten en zelfbeschadiging kunnen ook voorkomen. Trauma of PTSS uit zich bij iedereen anders!
Complexe PTSS
Als je op jonge leeftijd langdurig en ernstig bent getraumatiseerd kan je complexe PTSS ontwikkelen. Bij complexe PTSS ervaar je dezelfde symptomen als bij PTSS, maar daarnaast is er ook sprake van snel overspoeld raken door emoties, moeilijk kunnen kalmeren en dissociatieve momenten. Tijdens deze momenten worden je geheugen of emoties tijdelijk uitgeschakeld waardoor je bewustzijn verandert en je het gevoel hebt ‘los te raken’ van jezelf/omgeving.
Hulp
Een trauma meemaken of het hebben van PTSS kan erg overweldigend zijn. Zoek daarom vooral professionele hulp als je merkt dat het niet goed met je gaat!
#Ervaringsverhaal Dorinne
ExpEx Dorinne maakte in haar jeugd een aantal traumatische dingen mee die ze toen niet goed heeft kunnen verwerken. Op haar 18e kreeg ze de diagnose PTSS. Therapie, weer gaan studeren, vriendinnen en boksen hebben haar geholpen haar leven weer op de rit te krijgen!
Onrustige jeugd
“Ik heb vanaf dat ik jong was een aantal dingen meegemaakt die traumatisch voor mij waren. Ik heb deze gebeurtenissen toen niet goed kunnen verwerken en heb er nooit over durven praten met mensen uit mijn omgeving. Wel kreeg ik al snel last van een constante heftige spanning en nachtmerries.”
Andere diagnoses
“Ik ontwikkelde anorexia. Eten was de enige manier voor mij om controle te houden over mijn leven. Daarnaast werd ik depressief. Ik heb heel veel behandelingen gehad en pas op mijn 18e kreeg ik de diagnose PTSS. Eigenlijk kwamen bijna al mijn klachten voort uit de trauma’s die ik had meegemaakt.”
Traumatherapie
“Ik heb bij meerdere psychologen EMDR geprobeerd. Helaas heeft dit bij mij niet het gewenste effect gehad. Ik denk dat ik er op die momenten nog niet klaar voor was of dat deze therapie simpelweg niet bij mij paste. Andere vormen zoals imaginaire exposure, veel schrijven, praten en een online module hebben me beter geholpen!”
Leven oppakken
“Wat me heel erg geholpen heeft, is om weer deel te nemen aan de maatschappij. Ik heb uiteindelijk mijn havo afgemaakt en ben begonnen met studeren. Daarnaast hebben mijn vriendinnen me altijd geholpen en ben ik gestart met boksen waardoor ik mijn spanning kwijt kon en me steeds sterker voelde.”
Wist je dat… & Behandelingen
Wist je dat niet iedereen die een trauma meemaakt ook PTSS krijgt? En dat er veel behandelingen zijn die PTSS goed kunnen behandelen? In deze post deelden we wat de meest voorkomende behandelingen zijn en wat deze inhouden.
Behandelingen voor PTSS
Er bestaan verschillende behandelingen voor PTSS, welke behandeling passend is ligt aan het soort trauma, en wat bij jou past als persoon. Hieronder een overzicht van bekende PTSS-behandelingen:
- CGT
- EMDR
- Imaginaire exposure
- Imaginaire rescripting
- Narratieve exposure therapie
- Hypnotherapie
Al zijn dit lang niet alle behandelingen die er bestaan natuurlijk. We lichten er een aantal toe.
EMDR
EMDR is een behandeling die zich richt op het verminderen van de emotionele lading van een nare herinnering. Tijdens de therapie wordt je gevraagd om terug te denken aan de nare gebeurtenis terwijl je je moet focussen op een andere stimulus zoals een lichtje of het volgen van een bewegende vinger. Dit doe je in een aantal sets, met pauzes waarin je vertelt wat er in je op komt. Na de sessie kan je je wel nog een tijdje erg moe of emotioneel voelen. EMDR kan in een aantal sessies herbelevingen en nachtmerries aanzienlijk verminderen!
Imaginaire exposure
Bij Imaginaire exposure ga je onder begeleiding van een therapeut de nare gebeurtenis simuleren of ‘herbeleven’. Deze therapie berust op het fenomeen genaamd ‘uitdoving’. Als je regelmatig en langdurig blootgesteld wordt aan de pijnlijke herinneringen leidt dat geleidelijk tot minder angst. De traumareactie dooft uit, waardoor je minder last hebt van de nare gebeurtenis.
Een variant van de exposure therapie is de Narratieve Exposure Therapie. Het verschil met Imaginaire Exposure is dat er ook wordt gesproken over prettige en mooie gebeurtenissen in je verleden.
Imaginaire rescripting
Tijdens de behandeling imaginaire rescripting wordt steeds een klein deel van een herinnering aan een traumatische ervaring opgeroepen om de betekenis van die ervaring te veranderen. Deze geeft je ook de mogelijkheid om de gevoelens, behoeftes en acties te uiten die je op dat moment moest onderdrukken.
Soms is er ook de optie om deze nieuwe herinneringen ook echt uit te beelden met een dramatherapeut in bijvoorbeeld een gymzaal.
andere behandelingen die kunnen helpen: hypnotherapie, korte en intensieve traumabehandelingen en alternatieve therapieën. Een PTSS-hulphond is geen therapie of behandeling, maar kan zeker helpen de klachten te reguleren.
Tips bij PTSS/traumaklachten
Naast professionele hulp, zijn er ook dingen die je zelf kan doen als je PTSS/traumaklachten hebt. In deze post delen we een aantal tips en vertellen ExpEx wat hun geholpen heeft!
- Zoek steun bij mensen die je vertrouwt.
- Praat over wat je hebt meegemaakt of vertel waar je last van hebt.
- Houd zo veel mogelijk een vast dag- en nachtritme aan.
- Eet regelmatig en gezond.
- Probeer alcohol en drugs zo veel mogelijk te vermijden om gevoelens mee te verdoven.
- Schrijf over de gebeurtenis of wat je voelt.
- Doe dingen die je voor je trauma ook leuk vond.
- Bij een dier zijn kan je helpen je stress te verlagen en in het hier en nu te blijven.
- Het kan helpen om contact te zoeken met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, bijv. een ExpEx maatje!
Ervaringen van ExpEx
Noah: “Wat mij uiteindelijk heeft geholpen bij mijn traumaklachten is door open te zijn over de gevolgen die het trauma voor mij heeft, ondanks dat ik me daar heel erg voor schaamde. Ik dacht dat ik de enige was die met dat probleem rond liep.”
Kaylee: ” Vertel mensen die dichtbij je staan over je triggers en wat ze kunnen doen als je getriggerd raakt.”
“Je kan iets bij je dragen wat vertrouwd voelt en je rustig kan maken of af kan leiden voor als je getriggerd raakt.”
“Wees lief voor jezelf en neem genoeg rust.”
Wist je dat… & lichamelijke klachten bij PTSS
Wist je dat…
…het meemaken van een trauma of het hebben van PTSS voor veel lichamelijke klachten kan zorgen?
…veel therapieën vaak gericht zijn op praten, maar minder op wat er allemaal in het lichaam gebeurt?
…veel mensen niet doorhebben dat hun lichamelijke klachten komen doordat zij een trauma niet goed hebben kunnen verwerken?
Lichamelijke klachten bij PTSS
Als je PTSS hebt of traumaklachten zijn er een aantal veelvoorkomende lichamelijke klachten die je kunt ervaren, namelijk:
- Spierpijn door een constante spierspanning
- Buikpijn
- Hoofdpijn
- Misselijkheid (overgeven)
- Duizeligheid
- Hartkloppingen
- Zweten
- Ademhalingsproblemen
- Je verlamd voelen
Boekentips
Er zijn een aantal boeken geschreven waar uitgebreid de lichamelijk gevolgen en behandelingen van een trauma in worden beschreven, namelijk:
- Traumasporen van Bessel van der Kolk
- Hoe het lichaam onthoudt wat je zelf vergeten bent van Tom de Prest
Schadefonds Geweldsmisdrijven
Als je een geweldsmisdrijf hebt meegemaakt en hier (mentaal) letsel van hebt ondervonden, kan je een beroep doen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Bijvoorbeeld als je een zedenmisdrijf hebt meegemaakt en een periode niet hebt kunnen werken.
Je kunt een tegemoetkoming aanvragen via de website Schadefonds.nl. Je hebt bewijzen nodig dat je iets is overkomen. Dit hoeft geen rechtszaak te zijn, maar kan ook een aangifte zijn of een PTSS-diagnose bijvoorbeeld. Je kunt bij je aanvraag hulp krijgen van Slachtofferhulp Nederland.
Ervaring Noah
“Ik heb een geweldsmisdrijf meegemaakt. Hier kreeg ik een behandeling voor die ik zelf moest betalen. Ik vertelde dit aan een ervaringsdeskundige en zij wees me op de mogelijkheid om een schadevergoeding aan te vragen. Graag deel ik mijn ervaring en deze tip weer met jullie allemaal.”
“De toekenning die ik kreeg deed best wel veel met mij. Dit was de eerste keer dat ik erkenning vanuit de overheid kreeg dat mij iets is overkomen en ik slachtoffer ben. Dit was voor mij een groen licht om mijzelf niet meer de schuld te geven en het echt te gaan verwerken.”
Gedicht van Kaylee
ExpEx Kaylee heeft PTSS en deelt een gedicht over hoe het voor haar voelde om oog in oog te staan met een van haar triggers. Door een vervelende gebeurtenis liep ze een trauma op waardoor ze bij het zien of horen van een politieagent of auto, een van haar triggers, last kon krijgen van paniek en flashbacks. Het heeft zelfs een periode ervoor gezorgd dat ze nergens heen durfde waar ze mogelijk politie tegen zou kunnen komen.
Inmiddels heeft ze dit trauma goed kunnen verwerken door EMDR-therapie en deelt ze dit gedicht als een inkijkje in haar hoofd op het moment dat de PTSS opspeelt. Door de therapie heeft ze van deze reactie gelukkig geen last meer.
#Ervaringsverhaal Daphne
ExpEx Daphne vertelt over haar ervaringen met PNEA’s als gevolg van trauma. Psychogene niet-epileptische aanvallen zijn aanvallen die lijken op epileptische aanvallen, maar dat niet zijn. Ze hebben een psychische oorzaak, en het komt vaak voor dat trauma hierin een rol speelt. Wij interviewden Daphne over haar ervaringen en wat ze mensen wil meegeven.
Daphne heeft zelf een blog op Facebook (zorgstrijder) en maakt video’s op TikTok (@zorgstrijder) over haar ervaringen in de zorg. Benieuwd? Neem een kijkje op de platformen!
PNEA: Psychogene niet-epileptische aanvallen
Psychogene niet-epileptische aanvallen (PNEA) zijn aanvallen die lijken op epileptische aanvallen, maar dat niet zijn. Ze ontstaan door psychische factoren, zoals onbewuste emoties. Ze kunnen er bij verschillende personen verschillend uitzien.
Hoe zijn jouw PNEA’s ontstaan?
“Het is best wel lastig om te zeggen hoe mijn PNEA’s zijn ontstaan. Ik heb best wel wat meegemaakt in het verleden, en daardoor heb ik veel trauma’s opgelopen. Eigenlijk was het van het ene op het andere moment dat die PNEA’s erbij kwamen”
Steeds vaker aanvallen
“Het was op een gegeven moment zo dat ik steeds vaker aanvallen kreeg en daar ook geregeld mee in het ziekenhuis belandde. Uiteindelijk ben ik naar een neuroloog doorgestuurd en die neuroloog heeft oa. een EEG gemaakt en een MRI scan. Daar kwam uit dat er niets neurologisch mis was, maar dat er wel te zien is dat er aanvallen zijn. Hier kwam de diagnose PNEA uit.”
Hoe ziet zo’n aanval er bij jou uit?
“Het begint met me gespannen voelen, daarna ga ik hyperventileren en met m’n been trillen. Ik kom dan ook moeilijk uit m’n woorden. Op dat moment kan iemand nog ingrijpen door me naar het hier en nu te halen. Als dat niet gebeurt worden de aanvallen erger en begin ik te schokken en verlies ik bewustzijn. Ik kan dan niet praten maar hoor mensen nog wel, alsof je in een tunnel staat. Als ik bijkom ben ik doodmoe en weet ik vaak niet meer wat er gebeurd is en waar ik ben.”
“Het is genoeg”
“Je lichaam zegt eigenlijk: “Hey het is genoeg.” Het is een soort reset. Na zo’n aanval is de spanning wel even gedaald, maar als ik mijn spanning niet goed kwijt kan dan kan ik een paar minuten later weer in een aanval schieten. Mensen kunnen me op zo’n moment eigenlijk niet heel goed helpen, het is fijn als je tegen me praat zodat ik weet dat ik niet alleen bent. En als je er voor zorgt dat ik me niet bezeer.”
“Wat is er met me aan de hand?”
“Toen ik voor het eerst de aanvallen rond mijn 18e kreeg ging er een hoop in mij om. Ik vroeg me af: “Wat is er aan de hand met mij?” en schaamde me ook wel om de aanvallen. Ook werd ik vaak niet serieus genomen door artsen omdat de aanvallen niet terug te zien zijn in je bloedwaarden. Mensen vinden het vaak eng als ik een aanval krijg. Het ziet er ook wel eng uit. Ik heb nu een hulpkaart in mijn portemonnee die hulpdiensten kunnen vinden, ook heb ik belangrijke nummers opgeslagen in mijn telefoon dat helpt enorm.”
Wat wil je meegeven aan andere mensen?
“Het is belangrijk om iemand te hebben waarbij je terecht kan en waarmee je kan praten. Dat hoeft geen professional te zijn. Aan mensen die zelf niet te maken hebben met psychische klachten wil ik vooral zeggen: heb begrip voor mensen die het iets moeilijker hebben, en weet dat je niet overal ergens iets aan kan doen. Soms moet het genoeg zijn om te zeggen: ‘Ik trek het even niet.’ Verwacht niet dat iedereen zijn hele verhaal op tafel legt.”
PTSS en trauma in de media
Er komen steeds vaker nieuwsberichten naar buiten die gaan over thema’s rondom trauma en PTSS. Daarnaast zijn er over deze thema’s ook programma’s, series, documentaires en boeken gemaakt. Zo was de documentaire ‘Jason’ van ExpEx @jasonervd in 2021 en 2022 op tv te zien.
In deze post delen we voorbeelden van programma’s, documentaires en boeken. Deze thema’s zijn best wel heftig.
Als je zelf veel last hebt van thema’s rondom trauma of PTSS kan het verstandig zijn om documentaires, programma’s of series niet (alleen) te kijken. Zorg hierin goed voor jezelf 🤍
Programma’s en series
- Geraldine en de vrouwen: Geraldine Kemper volgt in dit programma zes vrouwen (waaronder Hannah van ExpEx Midden Holland) die door seksueel geweld een PTSS hebben ontwikkeld.
- Zomergasten met Bessel van der Kolk: Bessel is traumaspecialist en psychiater en verteld naar aanleiding van films over trauma’s.
- Doe even normaal afl.2 – PTSS: serie over psychiatrische aandoeningen
- The Hunger Games: alle personages in het verhaal hebben een trauma doorgemaakt.
- Grey’s Anantomy: de effecten van traumatische gebeurtenissen op dokters wordt getoond.
Documentaires
- Jason – 2Doc: in deze documentaire wordt Jason gevolgd terwijl hij traumatherapie ondergaat. Hij heeft veel last van de psychische effecten van een traumatische jeugd, die alleen maar groter werden nadat hij op zestienjarige leeftijd door jeugdzorg werd opgesloten.
- Cracked Up: Cracked Up gaat over acteur en comedian Darrell Hammond en laat zien wat trauma met je lichaam en hersenen doet.
- Het trauma voorbij – Sinai Centrum: John en Rudy worden gevolgd tijdens hun behandeling bij het Sinai Centrum, een instelling gespecialiseerd in PTSS en trauma’s.
Boeken
- Je verleden voorbij van Francine Shapiro: Francine legt uit hoe je zonder de hulp van een psycholoog, EMDR-technieken op jezelf kunt toepassen.
- Niemandskinderen van Carolien Roodvoets: de gevolgen van verwaarlozing en mishandeling in de kinderjaren worden beschreven.
- Verlamd van angst van Agnes van Minnen: Psycholoog Agnes legt uit waarom mensen op een bepaalde manier reageren tijdens en na seksueel misbruik.
- De jongen die opgroeide als hond van Bruce Perry: waargebeurde verhalen over beschadigde en getraumatiseerde kinderen.
Afsluiting
Tips om te volgen:
- PTSS Nederland op Instagram & Facebook: pagina met info over PTSS voor (bekenden van een) slachtoffer of degenen die hierin geïnteresseerd zijn.
- Thesafespaceclub.nl op Instagram: begeleiding van professionele ervaringsdeskundige voor slachtoffers van seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag.
- Healingfromptsd op Instagram: informatie over trauma en PTSS (Engels).
- PTSS/CPTSS Lotgenoten op Facebook: openbare groep voor mensen met PTSS/CPTSS en diens naasten.
Oproep
Wil jij deelnemen aan onderzoek naar lotgenotencontact voor jongeren met trauma? Lees hier verder over de oproep van ExpEx Noah!
