Leergang: Hoe borg je de rechten van het Kind in de jeugdzorg?
Workshops over Kinderrechten, Vrijheidsbeperking en Huisregels!
Er is veel onduidelijkheid over wat wel en niet is toegestaan in de jeugdhulp, zowel bij medewerkers, jongeren, ouders, gedragswetenschappers als bestuurders. Sinds 1 januari 2024 is de rechtspositie van jongeren in de gesloten jeugdhulp aangescherpt, maar er heerst nog veel onbekendheid over hoe dit zich vertaalt in de praktijk. Daarnaast zijn er signalen van zowel Jeugdstem als de inspectie die erop wijzen dat in de open jeugdhulp steeds vaker vrijheidsbeperkende maatregelen worden toegepast, terwijl dit niet is toegestaan. Om professionals te ondersteunen, heeft het NJI de handreiking “Omgaan met dilemma’s rond vrijheidsbeperking in open jeugdhulp met verblijf” ontwikkeld. Deze ontwikkelingen in combinatie met de door jongeren en ouders ontwikkelde tools en workshops tijdens het onderzoek “Kinderen en ouders recht doen”*, hebben geleid tot het initiatief om een leergang te ontwikkelen: Hoe borg je de Rechten van het kind in de jeugdzorg?
Sommige keuzes worden uit veiligheidsoverwegingen voor jongeren gemaakt. Vaak omdat je inschat dat zij die zelf onvoldoende kunnen maken, nog niet alles kunnen overzien. Te vaak vergeten we dat kinderen en jongeren heel goed kunnen aangeven: “Hé, dit is wat voor mij belangrijk; dit werkt voor mij.”
Jeugdprofessional
Doel
Drie workshops ondersteunen professionals bij het maken van pedagogische keuzes die zowel juridisch verantwoord als ethisch juist zijn, waarbij de nadruk ligt op écht luisteren naar ouders en jeugdigen. Het gaat erom samen beslissingen te nemen, waarbij niet over, maar met ouders en kinderen wordt gesproken.
Voor wie?
De leergang is primair bedoeld voor professionals in de jeugdhulp, waarbij zij met elkaar en samen met jongeren en ouders in gesprek gaan over de thema’s kinderrechten, vrijheidsbeperking en huisregels. Ook is er een workshop voor bestuurders en/of management.
Door wie
Ervaringsdeskundigen geven de training samen met één of twee professionals, waaronder een professional met kennis over het jeugdrecht. Vooraf wordt de deelnemers gevraagd om eventuele dilemma’s die spelen in te brengen. Dit zorgt ervoor dat de training aansluit bij actuele situaties die spelen.
Duur
De drie workshops vormen samen een leergang die in drie dagdelen wordt aangeboden. Elke workshop duurt 3 uur. Er is voldoende ruimte voor de deelnemers om het geleerde in de praktijk uit te proberen en zo de opgedane kennis en ervaringen mee te nemen naar de volgende workshop, waardoor de effectiviteit van het leerproces wordt vergroot. De workshops kunnen op verzoek ook los van elkaar worden aangeboden.
Studiebelasting
Deze leergang vraagt wat voorbereiding en thuiswerk. Bijvoorbeeld het lezen van rapporten/handreikingen, bekijken van een documentaire, beluisteren van podcasts en in het inbrengen van eigen casuïstiek. SKJ-accreditatie wordt aangevraagd.
Inhoud workshops
Workshop 1. Ken de kinderrechten!
In deze eerste interactieve workshop leren deelnemers hoe zij kinderrechten in hun dagelijks werk centraal kunnen stellen. Samen onderzoeken we hoe kinderrechten geïntegreerd kunnen worden in de jeugdhulp. De workshop biedt praktische handvatten om vanuit verschillende perspectieven en rollen samen te werken, waarbij het belang en de rechten van het kind altijd voorop staan.
Doelen
- Verdiepen van de kennis van deelnemers over kinderrechten, met extra aandacht voor een aantal specifieke rechten die van belang zijn in de jeugdhulp.
- Het bewustzijn van de deelnemers over het belang en de toepassing van kinderrechten in de dagelijkse praktijk versterken.
- Het bevorderen van dialoog tussen deelnemers vanuit verschillende rollen en perspectieven binnen de jeugdhulp.
Ik heb beter kennis gemaakt met de artikelen van de kinderrechten. En ben verbaast over rechten die er zijn, waar eigenlijk geen rekening mee gehouden wordt of die niet worden nageleefd.
Professional
Workshop 2. Is het vrijheidsbeperking of opvoeden?
In deze interactieve workshop verdiepen we ons in de vraagstukken en dilemma’s rondom opvoeding in de jeugdhulp, met een specifieke focus op het onderscheid tussen passende begrenzing en ongeoorloofde vrijheidsbeperking. We gaan samen in dialoog om meer inzicht te krijgen in de redenen achter opvoedingshandelingen en reflecteren op hoe deze in lijn zijn met kinderrechten (link met informatie over doelen).
Doelen
- Verdiepen van kennis en inzicht in de vraagstukken en dilemma’s rondom opvoeding, met als focus het onderscheid maken tussen passende begrenzing en ongeoorloofde vrijheidsbeperking.
- Bewustwording creëren over de redenen achter opvoedingshandelingen en hierover in dialoog te gaan, om zo bij te dragen aan de vorming van attitudes.
Workshop 3. Huisregels enzo…!
Deze interactieve workshop biedt een verdiepend vervolg op het thema vrijheidsbeperking en opvoeding in de jeugdhulp. We richten ons specifiek op of de kinderrechtentoets wordt doorstaan. Samen reflecteren we op de impact van regels en afspraken op de autonomie van jongeren en bespreken we de noodzaak en rechtvaardiging ervan (link met informatie over de doelen).
Doelen
- Samen onderzoeken of de geschreven en ongeschreven huisregels de kinderrechtentoets doorstaan, en deelnemers aanmoedigen om na te denken over de regels binnen de groep of gezinshuis.
- In gesprek gaan over welke afspraken en huisregels nodig zijn voor een prettige omgang met elkaar, en de redenen achter de regels die gelden op de groep of het terrein.
- Deelnemers stimuleren om na te denken over hun eigen huis- of groepsregels: wat zijn deze regels, wat is de achterliggende gedachte (wat willen we hiermee bereiken), en zijn de regels effectief in het bereiken van dat doel? Wat is het nut van de regel?
- Onderzoeken in hoeverre de huisregels de autonomie van de jongeren aantasten en of deze aantasting noodzakelijk is.
Workshop voor bestuurders en het management
Kennismaking met de drie workshops over kinderrechten, vrijheidsbeperking en huisregels. Het doel is ervaren en inzicht geven in de dilemma’s die op de werkvloer spelen vanuit de verschillende perspectieven, medewerker, jongeren of ouders. En na laten denken over de uitdagingen die de medewerkers tegenkomen en hoe deze thema’s het dagelijks werk beïnvloeden.
*Samen met de hogescholen Leiden, Rotterdam en Windesheim en een aantal jeugdhulpinstellingen is onderzocht welke vaardigheden en tools professionals nodig hebben om pedagogisch gemotiveerde keuzes te maken die recht doen aan kinderen en ouders. Tijdens het onderzoek zijn jongeren en ouders vanaf het begin betrokken om gezamenlijk op basis van de opgehaalde kennis tools en instrumenten te ontwikkelen, uit te proberen, en te leren wat effectief is.