Ervaringsdeskundigheid

Van ervaring naar ervaringsdeskundigheid

Ervaringsdeskundige is een veelgehoorde term. Wanneer je een ervaring hebt wordt al snel gezegd dat je daar ervaringsdeskundig in bent. Maar het is belangrijk dat je voldoende afstand hebt van je eigen ervaringen. Dan pas kan je vaardigheden aanleren om je eigen ervaringen goed in te gaan zetten. In je werk, om lotgenoten te ondersteunen of om de jeugdzorg te verbeteren.

Als ervaringsdeskundige is het belangrijk om te onthouden dat jouw oplossing voor een ander niet de juiste oplossing hoeft te zijn. Een ervaringsdeskundige put daarom niet alleen uit eigen ervaringen, maar ook uit die van anderen. Naast je eigen ervaringen zou je ook de ervaringskennis kunnen gebruiken, die je hebt opgedaan via het meekrijgen van andere ervaringsverhalen of via literatuur.

Er is dus meer voor nodig, het vereist expertise op verschillende vlakken:

  1. Persoonlijke ervaring(en): persoonlijke ervaring is een vorm van kennis verkregen door iets zelf mee te maken, leren door ondervinding. Je weet wat het betekent om problemen te hebben en welke strategieën wel of niet werken. Je weet welke steun belangrijk is en welke begeleiding aansluit, en je kent je eigen rugzak en gebruiksaanwijzingen.
  2. Collectieve ervaringskennis: deze persoonlijke ervaringen kunnen tot kennis gemaakt worden door erop te reflecteren, ze met anderen te bespreken en elkaars ervaringen te delen. Je weet dan hoe anderen met dezelfde ervaring dit beleefd hebben. Wanneer je kijkt naar overeenkomsten in deze ervaringen ontwikkel je collectieve ervaringskennis.
  3. Ervaringsdeskundigheid: een ervaringsdeskundige heeft in een cursus of opleiding vaardigheden geleerd om kennis van persoonlijke en collectieve ervaringen deskundig en functioneel in te zetten. Hij is de eigen ervaringen overstegen en heeft leermomenten benut om anderen mee te ondersteunen in herstel of empowerment.
Schema van Eigen ervaringen naar Ervaringsdeskundigheid
Bron: Hilko Timmer, coördinator Bureau Herstel SBWU

De inzet van ervaringsdeskundigen

Een ervaringsdeskundige kan zich dankzij deze expertises dus goed inleven in reacties en gevoelens van de ander. Je kan de eigen oplossingen van lotgenoten begrijpen, maar ook andere visies aanreiken. Ook kan je een rolmodel zijn, omdat je hoop biedt voor herstel.

In de verslavingszorg, maatschappelijke opvang en de GGZ wordt ervaringsdeskundigheid al langer met succes ingezet. Er is een beroepscompetentieprofiel ervaringsdeskundigheid ontwikkeld. Daarnaast zijn er verschillende mbo- en hbo-opleidingen voor ervaringsdeskundigheid, waarvan een overzicht te vinden is op het Kennisplein ‘de Ervaringsdeskundige’.

Binnen de jeugdhulp zijn de laatste jaren verschillende initiatieven gestart waarbij ervaringskennis wordt ingezet en ervaringsdeskundigen worden opgeleid. Zoals in de GGZ verschillende rollen en functies zijn uitgewerkt en beleid voor duurzame implementatie is ontwikkeld, moet deze beweging binnen de jeugdhulp nog verder vorm krijgen. Ook wordt nog gezocht naar de plaats van ervaringsdeskundigheid in de bestaande hulpverlening. Het ExpEx platform probeert hieraan bij te dragen, bijvoorbeeld door documenten te ontwikkelen die organisaties stimuleren om aan de slag te gaan met ervaringsdeskundigheid. Zie hiervoor de pagina ExpEx project opzetten.

Dankzij de openheid in de groep ben ik meer open-minded geworden en heb ik meer respect voor anderen gekregen.

Anoniem