In gesprek over 18- 18+ bij het Ministerie van VWS
Op vrijdag 12 oktober spraken ExpEx en JWB met minister van VWS Hugo de Jonge en directeur Jeugd Marion Smit. We hebben onze eigen ervaring met de overgang van 18- naar 18+ gedeeld. We hebben zichtbaar gemaakt welke knelpunten er op dit moment spelen en we zijn in gesprek gegaan over mogelijke oplossingen.
Voor jongeren in de pleegzorg is het vanaf 1 juli mogelijk om pleegzorg tot 21 jaar te krijgen, wanneer ze dat zelf ook willen. En hoewel de wet mogelijkheden biedt om verlengde jeugdhulp tot onze 23e jaar te krijgen, blijkt dit in de praktijk erg ingewikkeld.
Van zorg naar zelfregie
De leeftijdsgrens van 18 jaar in de jeugdhulp veroorzaakt, zo lang onze ambassadeur Fietje Schelling werk met jongeren, veel problemen. Een van de redenen voor de hele transitie van de jeugdzorg is het verbeteren van de overgang van jeugdhulp naar volwassenzorg. Maar hoe geef je dat vorm als in de jeugdwet toch weer de leeftijdsgrens van 18 opgenomen is, en de meerderjarigheidgrens in ons zorgstelsel zo belangrijk is?
Knelpunten
Een greep uit de knelpunten die we met elkaar besproken hebben:
- Voor jongeren die niet thuis wonen en 18 jaar worden, is een huis en thuis vinden een heel groot knelpunt. In veel steden is er een tekort aan betaalbare huurwoningen of moet je een aantal jaar ingeschreven staan, terwijl je pas op je 18e kunt inschrijven. We hebben dan ook gepleit voor nieuwe woonvormen, zoals de ervaringshuizen met een ervaringsdeskundige hoofdbewoner.
- Een veelgebruikt argument is dat jongeren zelf geen hulp meer willen als ze 18 zijn. Volgens ons kan dat ook komen door hun ervaringen met de hulp. Een deel van de jongeren heeft gedwongen hulp gekregen en is blij als die hulp stopt. Zij willen vaak nog wel hulp maar op een andere manier (praktischer) of zij merken pas later dat zij toch nog wel hulp nodig hebben.
- De angst dat jongeren te lang in zorg zouden blijven, blijkt uit onderzoek in het buitenland ongegrond. Niet alle jongeren hebben op hun 18de nog heel veel zorg nodig. Maar wij hebben benoemd dat het fijn zou zijn voor hen, ook wanneer er niet vele hulpvragen meer zijn, dat zij niet zomaar de deur worden gewezen. En dat zij contact mogen en kunnen houden met hun vertrouwde hulpverleners.
Filmpje van het Jeugdwelzijnsberaad
Het JWB lanceerde vlak voor het gesprek een video waarin zij pleiten voor het verhogen van de leeftijd voor jeugdzorg naar 21 jaar. Jongeren leggen uit waarom zij dat belangrijk vinden in deze video.
18 word je van de één op andere dag. Maar zo snel lossen problemen zich niet op
Big 5 als basis
Vanuit ExpEx pleiten we er samen met o.a. Spirit al langer voor dat we verder moeten kijken dan de leeftijd. Elke leeftijd is namelijk weer een grens, we willen het probleem niet een paar jaar verschuiven en voor iedereen is het anders. Vandaar dat we de Big Five als mogelijke oplossingsrichting hebben gepresenteerd aan de minister. Wij vinden dat een jongere pas de jeugdzorg mag verlaten als de big 5 is geregeld.
- Huisvesting
- School en/of werk
- Een volwassene waar je op terug kan vallen
- Goede voorbereiding op financiële zelfstandigheid en/of een bewindvoerder
- Een sociaal netwerk
ExpEx in video’s over de Big 5
Amsterdamse ExpEx praten in een videoreeks voor Spirit met 5 jongeren zonder ervaring met jeugdhulp. Ze delen hun ervaringen over zelfstandigheid en opgroeien. Over ondersteuning daarbij, hulpverlening, wonen, financiën, school en werk. De verschillen zijn pijnlijk en worden confronterend zichtbaar.
Een jongere uit de jeugdzorg moet al vroeg beginnen met zelfstandigheid, terwijl leeftijdsgenoten hier allemaal nog niet mee bezig hoeven te zijn.
Conclusie
We kwamen tot de conclusie dat we veelal hetzelfde zouden willen. Hugo de Jonge snapte onze oproep om de leeftijd te verhogen naar 21. Maar hij benadrukt dat dit nu ook al in individuele gevallen mogelijk is en dat meer gekeken zou moeten worden naar de mogelijkheden. Bovendien vindt hij de Big 5 een belangrijke basis, maar ziet hierin meer een rol weggelegd voor jeugdhulporganisaties zelf om dit op te pakken en goed te implementeren. In ieder geval vinden we allemaal dat de overgang van 18- jeugdhulp naar volwassenzorg geen hard breekpunt moet zijn. Wat ons betreft zou het een overgangsfase moeten worden van bijvoorbeeld 16 tot de bijstandsleeftijd van 23 jaar. Of liever nog een integrale aanpak van 16-27.
Structurele participatie
De knip van 18- naar 18+ is extra hard wanneer je in een gesloten setting moest leven, en ineens in de open maatschappij teruggeplaatst wordt. Hierbij werden de hoge suïcidecijfers in de jeugdzorg en het onrechtmatige gebruik van isoleercellen door ons aangestipt. Om hierover verder te praten gaan we binnenkort graag nog eens op het Ministerie langs.
Het Ministerie gaat ook kijken naar een vorm waarin ervaringsdeskundige jongeren van ExpEx en de jongerenraden van JWB structureel kunnen participeren op landelijk niveau. Voor die tijd gaan ExpEx en JWB vast met elkaar om de tafel om verdere afstemming en samenwerking te bespreken.
Gabriel schreef ook een verslag van dit bezoek. Deze is te lezen op de website van het JeugdWelzijnsBeraad.
11 december Ervaringstheater
ExpEx is 11 december weer op het Ministerie. Dan spelen we ons ervaringstheater ‘Ik word 18’ dat we gemaakt hebben voor Jeugdzorg Nederlmanand. Het wordt een semi-openbare voorstelling waar ook de VNG en het NJI worden voor worden uitgenodigd. Wil jij er ook bij zijn? Stuur dan een email naar mannus.boote@expex.nl
Ik denk dat iedereen die dit gezien heeft, nu overtuigd is waarom we met z’n allen moeten zorgen voor een betere overgang naar volwassenheid.
Eva de Vroome – Jeugdzorg Nederland