ExpEx als goed voorbeeld in rapport Verwey-Jonker Instituut
De inzet van ervaringskennis en -deskundigheid in de jeugdhulp is vaak nog onvoldoende georganiseerd. Hierdoor blijft het potentieel van ervaringsdeskundigen onderbenut. Het Verwey-Jonker Instituut deed onderzoek naar de inzet van ervaringsdeskundigen in de jeugdhulp en heeft daarvoor onze landelijke coördinatoren geïnterviewd. Naar aanleiding van het onderzoek is een publicatie vrijgegeven waarin handvatten voor gemeenten en maatschappelijke organisaties worden gegeven om ervaringsdeskundigen duurzaam in te zetten.
Voorbeeld
ExpEx wordt uitgelicht als één van de mooie voorbeelden van de inzet van ervaringsdeskundigheid in de jeugdhulp:
Een goed voorbeeld van een platform van waaruit jongeren met ervaring in de jeugdhulp worden getraind en ingezet als ervaringsdeskundige is ExpEx. Het doel van het ExpEx platform is de jeugdzorg te verbeteren vanuit het perspectief van jongeren zelf. De organisatie wil dat de inzet van ervaringsdeskundigheid in de zorg aan jeugd vanzelfsprekend is. En dat jongeren net zo’n stevige positie kunnen innemen als volwassenen in het veld.
ExpEx wil dat ervaringsdeskundige jongeren zich zo breed mogelijk kunnen inzetten, bijvoorbeeld als ervaringsmaatje, vraagbaak, luisterend oor, adviseur, meedenker of voorlichter. Dat doet ExpEx door te stimuleren en faciliteren dat jongeren uit de jeugdzorg worden getraind als ervaringsdeskundige. Zodat zij kunnen bijdragen aan de transformatie van de jeugdhulp door projecten op te zetten en hun expertise te delen. ExpEx zijn Experienced Experts: getrainde jongeren die zelf ervaring hebben in de jeugdhulp en zich inzetten voor het verbeteren van de jeugdhulp.
De geïnterviewde coördinator van ExpEx zegt over de meerwaarde hiervan: “ExpEx veel effect voor de Experienced Experts zelf. Ze kunnen een negatieve ervaring omzetten in iets positiefs. Persoonlijke ontwikkeling van de jongeren/ExpEx zelf vind ik de mooiste meerwaarde. Ze kunnen een netwerk opbouwen, het helpt voor hun eigen herstel dat zij zien dat anderen vergelijkbare dingen hebben meegemaakt”.
In het hoofdstuk over ‘Een duurzame positie voor een platform van waaruit ervaringsdeskundigen worden inzet’ vertelt onze coördinator het volgende:
“We geven workshops in de organisatie, waarbij we uitleggen wat ervaringsdeskundigheid is, voorbeelden geven en kansen en knelpunten ophalen voor de inzet binnen de organisatie. We gaan hierbij in gesprek en laten ook ter plekke zien wat het effect is, doordat de ervaringsdeskundige jongeren van ExpEx die hier aan deelnemen er op dat moment voor zorgen dat dit gesprek veranderd en aan de aanwezige professionals wordt ook gevraagd hun ervaringskennis te delen. We werken stapsgewijs, bieden geen standaard pakket, maar sluiten aan bij wat er al in de organisatie loopt en waar interesse in is.”
Tegelijkertijd geldt dat de meerwaarde van een platform pas kan ontstaan wanneer de kwaliteit van de inzet geborgd is (de randvoorwaarden voor het inzetten van ervaringsdeskundigen dienen op orde te zijn, zie ook hoofdstuk 4). Wanneer dit het geval is, dan kan je dit ook uitdragen richting subsidieverstrekkers en opdrachtgevers.
Bij ExpEx zijn zaken geborgd aan randvoorwaarden voor het inzetten van de jongeren met rvaringskennis (de Experienced Experts). De geïnterviewde coördinator van ExpEx zegt hierover: “De organisaties die onze ervaringsdeskundigen willen inzetten krijgen jongeren die zijn opgeleid en coaching en intervisie krijgen. Ervaringsdeskundigheid is namelijk een vak apart. In sollicitaties check ik bijvoorbeeld hoe reflectief is iemand en hoe iemand omgaat met een andere mening. Bij ExpEx hebben we deze expertise in huis.”
Een structurele rol en inbedding in het veld
Voor het verkrijgen van een duurzame positie is het verder van belang om te zorgen voor een structurele rol en inbedding in het veld. Hierbij zijn de volgende zaken helpend:
- Samenwerking zoeken en (zeker in het begin) aansluiten bij vragen vanuit andere organisaties.
De geïnterviewde coördinator van ExpEx vertelt dat het opbouwen van een duurzame positie begint bij het zoeken van samenwerking met andere partijen. Hij vertelt hierover het volgende: “Onze lokale projecten zijn vaak een samenwerkingsplatform van instellingen, gemeente(n) en een cliëntenorganisatie. In het begin was ExpEx wat meer gefocust op vragen van buiten, toen we meer positie kregen zijn we ons meer gaan richten op onze eigen ideeën. Maar ook wanneer je een wat meer duurzame positie hebt gekregen geldt: blijf de samenwerking opzoeken. We beseffen dat we niets alleen kunnen”. - Positie zoeken waar je platform van meerwaarde is. De geïnterviewde coördinator van ExpEx, vertelt dat het doel van ExpEx is om er voor te zorgen dat er ervaringsdeskundigen in de jeugdzorg komen. Dit hoeven niet perse ExpEx te zijn. Wanneer er in een regio al goede dingen gebeuren en jongeren hier op een goede manier als ervaringsdeskundige worden ingezet, dan zetten ze in die regio geen ExpEx community op. Kortom, ze proberen ExpEx groepen in regio’s op te zetten waar zij van meerwaarde zijn.
Financiering
In de praktijk blijft het, zelfs voor platforms van ervaringsdeskundigen die zich in de praktijk hebben bewezen zoals bijvoorbeeld ExpEx, vaak zoeken naar financiering en is deze veelal niet geborgd voor de langere termijn. De geïnterviewde coördinator van ExpEx zegt hierover: “We hebben hier de eerste jaren zelf veel vrije tijd in gestopt, en proberen nu projectsubsidies binnen te harken”. Ofwel in hun vrije tijd besteden coördinatoren veel tijd aan het regelen van voldoende (tijdelijke) inkomsten.
Bekijk hier het bericht van Verwey-Jonker over het onderzoek en de publicatie.
De hele publicatie lees en download je hieronder: