Mannus – Ervaringsdeskundige homo

Eigen ervaring

Ikzelf ben aan het einde van mijn middelbare schooltijd behandeld door Bureau Jeugdzorg. Ik werd opgevoed door mijn moeder en stiefvader. In hun relatie was ik de zondebok. Zij hadden trauma’s en hun eigen psychische problemen. Ik was zoals ze dat noemen een KOPP-kind. Maar ik was ook een koppig kind. Daar werd door de hulpverlening vooral op gefocust, ik moest me aan de regels van mijn ouders gaan houden. Maar voor mij waren andere dingen belangrijk. Ik was anders, ik ben homo. Daarmee werd ik gepest op school, ik werd in elkaar geslagen op de voetbal. Dat ik worstelde met mijn ouders was iedereen wel duidelijk. Maar dat ik worstelde met mijzelf niet.

Casemanager

Laatst kwam ik er achter dat mijn voormalige casemanager een vriendin is van een collega. Toevalligerwijs kwam ik voorbij in een gesprek van hen. Mijn casemanager schrok bij het horen van mijn naam in combinatie met dat ik me inzette voor homojongeren. Ze had totaal niet doorgehad dat ik destijds worstelde met anders zijn, met mijn seksuele voorkeur. Tamelijk bijzonder omdat ik in die tijd volgens mij net zo gay was als nu. Maar ik denk dat mijn jeugd heel anders gelopen was als meer hulpverleners naar mijn homoseksualiteit hadden gevraagd. Ik ben de hulpverleners achteraf dankbaar dat ze dit niet hebben gedaan, want anders had ik hier niet gestaan. Anders had ik van mijn kwetsbaarheid niet mijn kracht kunnen maken.

Therapeut

Bij één therapeut was ik er ooit wel open over. Al bij het intakegesprek begon hij erover, hij zette de eerste stap en vroeg het direct in de intake. En hij zei ‘als je het er nu niet over wilt hebben of het verandert later nog, je kunt altijd bij me terecht’. Ik mocht er over praten en ik voelde me eindelijk begrepen. Maar aan zijn tips had ik eigenlijk weinig. Hij gaf me voorlichting dat ik uit moest kijken voor kleuren zakdoeken in broeken, geel betekent dat je op seksueel vlak daar van houdt en rood van iets anders. Tamelijk ouderwets, ik zag ik Amsterdam nooit een zakdoek. (al zou ik er nu met mijn verkoudheid best een kunnen gebruiken) Maar het ging niet om wat die man letterlijk vertelde. Bij hem kon ik volledig mezelf zijn en er grapjes over maken. Waarom hij er wel oog voor had? Hij had er in zijn eigen leven ervaring mee, Zijn broer was homo. Over generaties gesproken: die broer was bijna 60 jaar oud, vandaar al die ouderwetse info. Maar het feit dat hij zich kon inleven in hoe het was om homo te zijn, heeft voor mij heel veel betekend.

Gezinshuis

Tijdens mijn studie heb ik als invaller bij verschillende residentiële groepen gewerkt. Ik vond het hypocriet dat ik alles over die jongeren wist, en dat ikzelf dan niks zou delen. Dus op de vraag of ik een relatie had vertelde ik dan ook open over mijn toenmalige vriend. Daarna kregen we een interessant gesprek; ik vertelde dat ik vroeger gepest werd omdat ik homo ben, zij openden zich en vertelde dat ze nu ook gepest werden o.a. omdat ze in de jeugdzorg zaten. We hadden verbinding en het was een van de mooiste gesprekken uit mijn carrière tot nu toe. Maar daar was niet iedereen het mee eens. Ik werd teruggefloten door mijn senior collega. Die vond op basis van mijn enthousiaste rapportage dat het gesprek te ver was gegaan, dat je werk en privé gescheiden moet houden. En dat ze dacht dat de jongeren mij er later mee konden pakken of dat ik ze op ideeën zou brengen. Dit hebben we goed besproken in ons team en gelukkig stonden de meeste mensen achter me. Ik was er van overtuigd dat ik echt geen fout had begaan. Toen later de vader van een meisje op de groep was overleden heb ik dan ook gedeeld dat mijn vader ook was overleden. Ik heb toen flink met haar mee zitten huilen. Wederom was er verbinding en goede gesprekken.

Training

Maar op dat moment veranderde er wel iets bij mijzelf. Ik wilde meer aan de slag met mijn eigen ervaringen. Deze nog verder verwerken, zodat ik er met afstand op kon terugkijken. Maar ook vaardigheden leren zodat ik ze op een goede en functionele manier kon inzetten. Dus ben ik een cursus ‘Werken met je eigen ervaring’ gaan volgen. Ik zie ervaringsdeskundigheid nu als een rugzak. Bij sommige mensen is die klein, bij anderen een hele backpack-. Hij zit voor een gedeelte vol met al je eigen ervaringen, maar voordat je ervaringsdeskundig bent vul je de vakjes in je rugzak bij met o.a. ervaringen die andere mensen met je hebben gedeeld. Ervaringskennis wordt dat genoemd. En nu neem ik in gesprekken met jongeren heel mijn rugzak mee, maar weet ik ook wanneer ik welk vakje van mijn rugzak wel en niet het beste kan of zelf wil openen.

Nu geef ik zelf die training aan jongeren zodat zij ExpEx worden, wat staat voor Experienced Experts. De stoerste gast van de groep vertelde mij aan het einde van de 12 avonden dat hij eerst homofoob was. Maar dat ik zijn beeld van homo’s (of in zijn woorden vieze flikkertjes) had veranderd. En zo zijn er denk ik vele beelden veranderd. Er zat ook een gelovig meisje in de groep. Een jongen die woont op het kamp en een jongen die woonde op straat.. Maar ieders achtergrond maakte niet meer uit: we hadden zoveel dezelfde ervaringen. En ook al is iemands verhaal compleet anders, op belangrijke levensthema’s kan er heel veel overlappen.
Het gevoel van anders zijn, het gevoel van alleen zijn, het gevoel van cliënt zijn. De jongeren die ik opgeleid heb worden maatjes van andere jongeren en nemen ze al die nieuwe beelden met zich mee. Ik zie het als collectieve emancipatie van de groep jongeren uit de jeugdzorg. Samen staan we sterk.

Jeugdkamp

In de zomervakantie organiseer ik kampen voor jongeren uit de jeugdzorg, zodat zij ook op vakantie kunnen. En vorig jaar ging een jongen mee die hield van dansen. Ik herkende zijn manier hoe hij zich in de groep positioneerde: een allemansvriend, ook goed met de meisjes. Mijn ‘gaydar’ ging af. Dus ik heb mijn observatie gedeeld met mijn team. Onder andere aan een Surinaamse collega, want de jongen was ook Surinaams. Allebei zijn we met hem hier op een gepast moment even een gesprekje hierover aangegaan. Bij mij werkte mijn eigen ervaring over hoe het is in een jeugdzorggroep als je anders bent ‘Ik snap dat het moeilijk is, je hoeft het niet meteen aan iedereen te vertellen alleen aan wie jij wilt’. En mijn Surinaamse collega zei hoe stoer hij het vond, maar kon ook het gesprek aan over de acceptatie van homoseksualiteit binnen hun cultuur. Hij kreeg herkenning bij mij en erkenning bij mijn collega. Beide konden we hem vanuit onze eigen ervaring extra steun bieden. Het zit hem als ervaringsdeskundige volgens mij dan ook niet alleen in je eigen ervaring inzetten. Maar ook collega’s stimuleren dit te doen.

Fact-Team

Momenteel werk ik als ervaringsdeskundige in een ambulant FACT-team. Onze caseload is zo divers als de maatschappij: een gezin met 2 vaders en 2 moeders, een transgenderjongen, een biseksueel meisje. Bij sommige van die gezinnen word ik betrokken, maar mijn ervaring gaat natuurlijk breder dan dat. Ik begeleid nu ook twee jongeren die uit huis worden geplaatst, omdat ik als geen ander weet hoe dat voelt. En zelfs bij thema’s die verder van mijn bed liggen, zoals een loverboy of een vriendje die in het criminele circuit zit, kan ik altijd iets uit mijn volle rugzak halen. Ervaringen van mijzelf als het gaat om relaties, maar ook dus ervaringen van anderen.

Opleidingen

Zo heeft iedere hulpverlener waardevolle ervaringen. Je gaat immers niet voor niets in de zorg werken voor een zuinig salaris. In de auto met collega’s hoor ik ook de meest interessante verhalen, over hun eigen verleden als kind en over de opvoeding van hun eigen kinderen. Maar dit delen met cliënten is voor velen nog wel een stap te ver. Ze zijn immers in hun opleiding gebrainwasht met de opvatting dat je als hulpverlener niets over jezelf hoort te delen omdat dat je positie kan schaden.
Al begint er wel iets te broeden merk ik. Een collega waarmee ik veel op bezoek ga bij jongeren deelt sinds ze met mij samenwerkt ook meer van zichzelf. Zij wil het liefst haar eigen ervaring met bijvoorbeeld een thema als rouw veel vaker inzetten. Maar er is geen cursus voor mensen die nu als hulpverlener werken om met hun eigen ervaringen aan de slag te gaan. En ook in hun opleiding hebben ze niet geleerd hoe ze dit op de juiste manier moeten doen. Ervaringsdeskundigheid moet daarom volgens mij dan ook een vast onderdeel worden van opleidingen.

Toekomstwens

Zodat ik geen uitzondering ben. Ik krijg een goed salaris, maar de meeste ervaringsdeskundigen zetten zich vrijwillig in. Ik ben vast onderdeel van een team, maar de meeste ervaringsdeskundigen worden eenmalig bij de gemeente uitgenodigd. Ik hoop in de toekomst op meer ervaringsdeskundigen als ik, die op een gelijkwaardige manier samenwerken met professionals. Die zelf beschouwd worden als professionals. Ik hoop dat alle jongeren die in de jeugdzorg zitten een ervaringsmaatje krijgen. Iemand die bruggen bouwt tussen de ervaringswereld en de systeemwereld. Iemand die herkenning en erkenning biedt. Geen hulpverlener, maar een hoopverlener.