Ervaringsverhaal Emanuella: te laag middelbare schooladvies door migratieachtergrond

‘Als je ouders geen Nederlands spreken kun je een lager schoolniveau krijgen, omdat ze je niet kunnen helpen met je huiswerk’.
Zoiets zei mijn juf in groep 8 tegen mijn klas toen de eindtoetsen in zicht waren en de middelbare schooladviezen bepaald werden.

Samen met mijn zussen en ouders ben ik in 2010 naar Nederland verhuisd, ik was toen 4 jaar oud. Mijn vader spreekt Nederlands met een heftig accent en mijn moeder heeft de taal nooit geleerd. Ik begon gelijk in groep 2 op een normale Nederlandse basisschool en had aan het begin taalondersteuning met mijn tweelingzus, maar al gauw zat ik op niveau met mijn Nederlandse klasgenootjes. Ik zou mijn jeugd op de basisschool als vrij normaal omschrijven: ik zong dezelfde verjaardagsliedjes, ik deed ook mee aan koekhappen en ik vierde Sinterklaas. Tegen de tijd dat ik 8 jaar oud was, was ik vloeiend in Nederlands en Spaans. Later vertelde mijn ouders mij dat ik mezelf in die tijd zelf Spaans heb leren lezen en schrijven. Best wel indrukwekkend voor een kind, toch?

Mijn basisschool dacht er anders over, ik was namelijk een ‘dromer’. Ik werkte slordig, was druk, had nergens concentratie voor en was aan het tekenen tijdens de lessen. Bij elke rapportavond werd er verteld dat ik wel goed bezig was met de stof, maar dat ik netter en rustiger moest werken. Bij dit soort ouderavonden was er altijd een familievriendin mee om te vertalen voor mijn ouders. Veel van mijn gedrag werd dan tijdens die avonden gelabeld als mijn ‘Zuid-Amerikaans’ temperament.

Aan het begin van groep 8 kreeg ik een vmbo-t/havoadvies. Mijn juf vertelde in de klas dat als ze tijdens het jaar zag dat we verbetering toonde, ons niveau nog omhoog kon. Ik weet nog hoe ik voor de Cito-toetsen echt mijn best had gedaan, zoveel had geoefend. Ik wilde graag naar de havo, misschien zelfs vwo. Mijn zus was zelf naar vmbo basis gestuurd en mijn ouders snapte het middelbare schoolsysteem in Nederland niet zo goed, dus zolang wij blij waren vonden zij alles prima.

De uitslag van de Cito’s waren binnen, yes! Ik had havo/vwo gescoord! Ik was zo blij! Veel van mijn Nederlandse vriendinnetjes die aan het begin van het jaar vwo-advies hadden gekregen, hadden nu lager gescoord. Ik voelde me voor de eerste keer in mijn leven slim, ondanks de labels ‘dromer’ en ‘slordig’ .

Ik had me al aangemeld voor een vmbo-t/havo klas op een mavo/havo/vwo– school, maar ik herinnerde me wat mijn juf had gezegd over de mogelijkheid om nog van niveau te wisselen. Ik vroeg er eerst zelf over en dat werd niet serieus genomen. Mijn ouders zijn toen naar school gegaan om te vragen of mijn leerkracht contact kon opnemen met mijn toekomstige middelbare school om mij van niveau te veranderen, zoals ze ook deed bij andere klasgenootjes. Ook dit werd genegeerd. Ik kreeg te horen dat alle havo klassen volzaten en moeite om mij in een havo/vwo klas te stoppen deed ze niet. Pas later vertelden mijn ouders dat mijn juf dat gesprek met hen nooit serieus heeft genomen.

Zo ben ik in 2017 toch naar vmbo-t/havo gegaan. In 2022 heb ik mijn havodiploma gehaald zonder onvoldoendes. Ik heb mijn HBO-propedeuse jaar ook met een mooie cijferlijst afgerond en ben in 2024 begonnen met een WO-opleiding. Ik kijk vaak terug naar deze oneerlijkheid, hoe ik door mijn afkomst en de taalvaardigheden van mijn ouders naar een lager schoolniveau ben gestuurd.

Het excuus dat mijn ouders mij niet konden helpen met mijn huiswerk door de taalbarrière was niet van toepassing;, in mijn 5 jaar op de middelbare school heb ik niet één keer mijn ouders hiervoor om hulp hoeven of willen vragen.
Er zijn veel wegen naar Rome en ik ben blij dat ik het doorzettingsvermogen en vertrouwen in mijzelf had om hard te werken om mezelf te bewijzen.

Ik ben niet het enige kind met een migratieachtergrond die dit heeft meegemaakt. Uit eerder onderzoek van KIS gaf 50.9% van de hoogopgeleide mensen met een migratieachtergrond aan dat zij door een te laag schooladvies een langer onderwijstraject moesten volgen. Ik val daar ook onder (van vmbo-t/havo naar havo naar VAVO voor deelcertificaten, naar HBO, zomercursus en dan eindelijk, de universiteit!). Nederland kampt met veel vooroordelen bij het bepalen van het middelbare schooladvies. En hoewel ik de motivatie had om mezelf te bewijzen, verliezen veel kinderen die op het moment dat ze door de vooroordelen over hun afkomst, naar een lager niveau dan waar ze in staat zijn, worden gestuurd.