Ervaringen van Noah en Serena in #kiesvoorkinderen

Met de Tweede Kamerverkiezingen voor de deur zet Het Vergeten Kind de ervaringsverhalen van vijf jongeren met een jeugdzorgverleden in de spotlight. Onder #kiesvoorkinderen maken hun ervaringen duidelijk hoe belangrijk het is om de plannen voor jeugdzorg mee te laten wegen in de keuze op welke partij of persoon je gaat stemmen.

“Jeugdzorg heeft echt genoeg bewijs en signalen gehad dat wat ze nu aan het doen zijn, gewoon niet werkt.” Je 18e verjaardag: het is een hard gelag, weet ook Serena. Haar zelfgemaakte chocoladeganache taart mislukte faliekant die dag en staat misschien wel symbool voor iets veel groters. Voor veel kinderen die 18 jaar worden, stopt jeugdzorg direct. Ze worden compleet losgelaten. Dat is onacceptabel. “Ik voelde mij gedumpt en had niemand meer om op terug te vallen.”

Volwassen volgens het systeem en onze maatschappij, maar in hoeverre kan iemand op zijn 18e zelf de regie pakken over zijn of haar leven? Want na jaren van jeugdzorg en gesloten jeugdpsychiatrie word je niet opeens volwassen in een nacht. “Mijn gezinsvoogd zei: wat ga je doen als je 18 bent? Ik had echt geen flauw idee. Totaal onvoorbereid stond ik er helemaal alleen voor”, vertelt Serena (21).

Na een pleeggezin (‘al snel barstte de bom’) en terug via haar ouders (‘helaas’) kwam ze uiteindelijk op zichzelf te wonen. Het was hels, blikt ze terug. En absoluut geen goede overgang naar het zogenaamde volwassen leven.

“Ik was jaren van opsluiting en beperkingen gewend. En op mijn 18e had ik ineens alle vrijheid van de wereld. Ik had zo graag een stukje begeleiding op praktisch en mentaal vlak gehad.” Serena moest alles zelf gaan uitzoeken, die verantwoordelijkheid viel haar zwaar. Zoiets kost zoveel energie, zeker op die leeftijd en met zo’n achtergrond. De gezinsvoogd – die normaal daarmee zou helpen – was al weggevallen. “Zoek het maar uit, succes”, aldus Serena. Dan val je in een diep gat. En heus niet om die eigenlijk alleszeggende mislukte taart.

“Een manier om met tegenslagen om te gaan, was dat ik taarten bakte voor andere mensen op de gesloten jeugdpsychiatrie. Zo kon ik mijn frustraties kwijt.” Omdat niemand een taart voor haar 18e verjaardag zou kopen, ging Serena zelf maar aan de slag. “Die mislukte fataal, ik was zo er verdrietig van.” Sindsdien viel ze naar eigen zeggen ‘telkens op haar bek om zo dingen in het leven te ontdekken’. “Maar het liefst had ik een volwassen iemand gehad die mij – soms letterlijk – aan de hand had meegenomen.”

Zorg zou moeten stoppen zodra kinderen er klaar voor zijn en niet op hun 18e verjaardag. “Je bent echt niet gelijk volwassen. De hersenen ontwikkelen zich bovendien nog ver tot in de 20 door. Die grens van 18 is niet haalbaar, met misschien een uitzondering links en rechts. Wij zijn er totaal niet op voorbereid. Luister naar wat jongeren nodig hebben. Meen wat je zegt en doe wat je zegt. Pak onze hand vast, ook als we 18 zijn. Laat ons alsjeblieft niet alleen.”

“Noah, je hebt geen keuze. Het moet vanavond nog.” Weggerukt worden uit je omgeving en telkens iets nieuws moeten opbouwen. Noah is ervaringsdeskundige, tegen wil en dank. Op zijn 12e kwam hij in jeugdzorg terecht. De afgelopen acht jaar woonde hij op maar liefst zeven verschillende plekken. Ook nu verkeert hij in grote onzekerheid. “Ik moet straks opnieuw mensen achter mij laten. Waar ga ik nu weer heen?”

Doorplaatsen: elke keer is er één te veel. Het betekent een klap voor het zelfvertrouwen en het vertrouwen in anderen. “Ik vind het moeilijk om open te zijn over hoe het echt met mij gaat. Om mensen toe te laten. Het heeft mij keer op keer beschadigd. Ik kon mij nergens hechten”, vertelt Noah (20). Het voelt als een brute afwijzing. Bovendien belemmert het de ontwikkeling van jongeren. Ook in zijn geval. “Ik heb mijn middelbare school daardoor helaas nog steeds niet kunnen afmaken. Hopelijk komt dat als ik eindelijk een stabiele plek heb.”

Volgens Noah levert doorplaatsen boosheid, verdriet, teleurstelling en tegelijkertijd stress op. Terwijl hij juist aandacht en steun nodig heeft. “Steeds die koffer uitpakken, terwijl je weet dat je straks weer weg moet.” Hij heeft daardoor ook slechts een handjevol spullen die hij echt belangrijk vindt, zoals dingen van zijn vader en vriend van zijn vader die beiden overleden zijn. “Knuffels, kaarten en een ketting met de as van mijn vaders. Het is de houvast die mij hoop en steun geeft, want ik vertrouwde ook steeds minder mensen.”

Het hele doorplaatsen gaat ook niet bepaald vriendelijk of constructief, zo laat dit voorbeeld zien. Toen hij thuiskwam van zijn examens was de boodschap helder: vandaag nog ga je van Rotterdam naar Utrecht. Noah was 14 jaar. “De gemeente betaalde niet meer voor mij. En het vervoer ga je ook maar zelf regelen, want wij gaan je niet brengen. Kan het morgen? Ik kom net uit school”, blikt hij terug. Nee. Zijn vrienden en familie liet hij gedwongen achter, zijn school maakte hij niet af. Hij dreef steeds verder af van het vertrouwde.

“Een vaste plek is nodig. Doorplaatsen gaat het probleem van een jongere niet oplossen. Het maakt het alleen maar erger”, zegt Noah. “De reden werd mij vaak wel uitgelegd, maar dat was soms echt de grootste onzin. Aandacht geven betekent dat ik gezien en gehoord wil worden. Dat iemand zich probeert in te leven in mij.”

De ervaringsverhalen van Serena en Noah zijn onderdeel van #kiesvoorkinderen, een oproep vanuit Het Vergeten Kind. Oorspronkelijk verschenen hun verhalen op de website van Het Vergeten Kind.