De waarden van Ricardo

Ricardo Goncalves volgde de ExpEx-training in Gelderland en is nu coördinator en teamleider ervaringsdeskundigheid. Hij faciliteert processen rondom ervaringsdeskundigheid in de verslavingszorg, bij justitie en in jeugdzorg. Weten vanuit welke waarden je werkt helpt je om steviger te staan in je vak. Dat geldt ook voor mensen die het vak van ervaringsdeskundige uitoefenen. Movisie interviewde zes ervaringsdeskundigen over door welke waarden zij worden gedreven en hoe dat in de praktijk uitwerkt. Hieronder lees je de waarden van Ricardo.

‘Authenticiteit begint al bij de kennismaking, dan gebeurt er al iets. De persoon voor me ziet al meteen: daar komt een ander soort hulpverlener aan, anders dan ik gewend ben. Dat is gewoon mijn hele mimiek en uitstraling. Ik ben daarin niks veranderd: mijn postuur, tatoeages, manier van kleden zijn allemaal hetzelfde als vroeger. Ik zie dan de eerste non-verbale reactie. Iemand denkt zo van: ‘Dit is misschien interessanter dan stoffige Piet’. Maar dan zit je nog in de eerste fase van kennismaking en vaak zit die persoon nog met gesloten armen tegenover je. Iemand die al tien tot vijftien jaar in de hulpverlening zit en denkt: ‘Het zal allemaal wel.’ Na zo’n eerste kennismaking vertel ik uitvoerig mijn herstelverhaal aan hem of haar. Thuis, ongezond, internaat, zwerfjongere, dat diep ik helemaal uit. Dat is wel een verhaal van een half uur. Je ziet iemand open worden en de ogen gaan open staan. Ze horen gelijkenissen omdat het dezelfde ervaringen zijn. Dat wekt interesse, dat wil je horen en dan vragen ze bijvoorbeeld: ‘Wat gebeurde er toen bij jou dan?’ Ik merk als dat gebeurt, dat de houding verandert. En dan komt het echte gesprek op gang. Dan merk je dat diegene je een kans wil geven en toch open staat voor verder contact. Ik ben eigenlijk gewoon een open boek dat zijn verhaal vertelt, zeg maar. Ook de slechte dingen. Ik moet goed oppassen om bepaalde dingen niet te verheerlijken. Dat is een stuk dat ik niet zomaar inzet. Want sommige mensen verheerlijken dat. Ik vertel niet de lusten maar wel de lasten, anders maak ik het mezelf lastig. Dat is de basis van het contact. Het succes zit ’m erin dat veel mensen hulpverleningsmoe zijn. En als ik dan vertel: dat was ik ook. Maar ik ben me op een gegeven moment door bepaalde situaties steeds meer open gaan stellen voor behandeling. En daar heb ik dit, dit en dit behaald. Dan krijg ik de interesse.’

‘Deskundig handelen zit ‘m er voor mij in: doen wat je zegt en zeggen wat je doet. Je moet altijd nakomen wat je zegt. Je hebt met mensen te maken die al heel vaak gekwetst zijn. Als jij niet doet wat je zegt, toon je ook geen respect en ook geen solidariteit. Als je niet doet wat je zegt en niet zegt wat je doet, ben je je integriteit niet aan het naleven en dan ben je voor mij ook niet deskundig aan het handelen.’

‘Het categoriseren van mensen helpt niet. Ik zie dat er op een bepaalde manier over mensen wordt gepraat. Ik heb ook in de maatschappelijke opvang gewerkt, in de nachtopvang. Dat is moeilijk werken omdat mensen erg in de shit zitten. Vanuit het team werd op een bepaalde, negatieve manier over die mensen gepraat. Als mensen vanuit de opvang dan iets goed willen doen, is dat moeilijk. Want je zit daar al in een spiraal van mensen die je niet vertrouwen. Dan krijg je ongelijkwaardigheid. Dat gaat tegen mijn waarde in om iedereen een kans te geven, al is het de zoveelste. . Ik heb in casussen gezeten met een procesregisseur die supergelovig was. Er speelden een stuk of negen casussen waarbij iedereen die cliënt al had opgegeven. De procesregisseur en ik bleven erin geloven terwijl anderen afhaakten. Hij vanuit de insteek: ik geloof in god en mensen hebben veel kansen nodig. En ik vanuit ervaringsdeskundigheid, want ik ben zelf al zo vaak op mijn bek gegaan. Werken in de zorg of in het sociaal domein, je ziet meer slechte dingen dan goede. Wil je mensen ondersteunen, dan moeten ze jou vertrouwen en dan moet je mensen kunnen aanvoelen en daar is een bepaalde wijsheid en hoop voor nodig.’

Ben je benieuwd naar de waarden van de andere vijf ervaringsdeskundigen die Movisie sprak? Lees hier verder. Dit bericht is onderdeel van het pakket ‘Aan de slag met je beroepsidentiteit als ervaringsdeskundige‘.