Gemeente Amsterdam: Emancipatie van ervaringsdeskundigheid

Mannus heeft ingesproken bij de raadscommissie Zorg, Jeugdzorg en Sport van 31 januari 2019. Hieronder zijn inbreng. Het was voor het agendapunt waar ingestemd werd met het initiatiefvoorstel van raadslid Grooten getiteld: “Zeggenschap in de zorg 1 – HUP ervaringsdeskundigen!”. Hieraan schreven hij en Jason Bhugwandass van ExpEx Amsterdam mee.

Hallo medemensen,

Ik ben Mannus Boote. Ik werk in onze hoofdstad o.a. als projectleider Ervaringsdeskundigheid bij Spirit Jeugdhulp en ik heb de jonge ervaringsdeskundige ExpEx bij TeamED mogen opleiden. Lene heeft mij en anderen met ervaringskennis al vooraf betrokken bij haar voorstel, dus mijn input is er al in verwerkt. Ik wil jullie dan ook vooral een extra denkrichting meegeven voor alle komende keren dat dergelijke plannen -en eigenlijk alle stukken rondom zorg- op jullie bureaus liggen. Veel van wat ik tegenkom in in het werk zie ik namelijk als tekenen van een emancipatiestrijd. Emancipatie van de client, van de kracht van de kwetsbaarheid en gelijkwaardigheid. We staan in het sociaal domein nog wel aan het begin van die emancipatiecurve. Dus wat kunnen we dankzij andere bewegingen signaleren en leren?

Het lijkt een emancipatiestrijd. Emancipatie van de client, van de kracht van de kwetsbaarheid en gelijkwaardigheid.

Vrouwenbeweging

Te beginnen bij het feminisme. Vrouwen verdienen nog steeds minder dan mannen. Ik noemde aan het begin 2 functies die ik vervul, maar ik werk ook bij een andere jeugdhulporganisatie in Gelderland en pak veel dingen op als freelancer. En niet te vergeten al het vrijwilligerswerk. Het is tijd en geld bij elkaar sprokkelen. Er is dan ook veel uitval en verloop in de wereld van ervaringsdeskundigen. En je ziet vaak een paar voorlopers die voor alles gevraagd worden, met het risico van opbranden. Ik ben de positie van uitzondering gewend in mijn jeugd, maar ik hoop over een tijdje niet een van de weinigen te zijn in dienst van een instelling. Dat vraagt meer goede opleidingsmogelijkheden voor ervaringsdeskundigen, maar ook beleid bij organisaties en bijvoorbeeld gemeentelijke eisen bij de aanbesteding.

Het is niet zwart wit

Net als dat feministen soms worden weggezet als mannenhaters, voelen witte mensen zich nogal aangevallen als racisme bespreekbaar wordt gemaakt. Zo ook reageren hulpverleners en beleidsmakers soms op ervaringsdeskundigen. En als we onze stem laten horen worden we kleiner gemaakt. Ik hoor te vaak de reactie “Wat knap dat je dit zo deelt” zonder dat er ingegaan wordt op de boodschap zelf. We zijn de luis in de pels, die kietelt om de ander te bewegen. Ja wij willen verandering en verbetering. En dat vraagt ook iets van de hulpverlener die hiervoor open staat en een organisatie die hierop voorbereid is. Het vraagt vooral bestaande kaders los te laten. Enkel als je ontregeld wilt worden moet je beginnen met ervaringsdeskundigheid. Want verandering moet niet in het systeem passen, het systeem zelf moet veranderen.

Enkel als je bestaande kaders los kunt en wilt laten moet je willen beginnen met ervaringsdeskundigheid.

De regenboog

Veel emancipatiebewegingen lijken te moeten beginnen als entertainment. Dan denk ik rondom LHBTQI+ even aan de dragqueens. We vinden ze leuk, voor de show. Totdat we genderdiversiteit echt serieus willen nemen en gesprekken gestart worden over genderneutrale toiletten of het paspoort. De show zie ik ook bij veel ervaringsdeskundigen. Zij worden soms op een podium figuurlijk uitgekleed. Ze worden gevraagd hun eigen ervaringen te delen, maar nauwelijks om collectieve ervaringen te signaleren of advies te geven. We zijn vaak geen gelijkwaardige gesprekspartner, maar worden gebruikt.

Reclaim eigenaarschap

De Reguliers voelt niet meer als mijn straat, het is net als Pride Amsterdam overgenomen door de massa en commercie. Ook ervaringsdeskundigheid is een markt geworden waar veel anderen op duiken. Waar door concurrentie versnippering ontstaat. En waar goede intenties verloren kunnen gaan. Laten we allemaal alert blijven dat eigenaarschap en regie bij ervaringsdeskundigen en clientorganisaties zelf ligt. Ik zie vaak in teksten dat wij ingezet worden, nee wij zetten ons in. Of dat we betrokken worden, maar dat is geen echte participatie. Zorg er niet enkel voor dat iets besproken is met, maar vanaf het begin ontwikkeld is met de mensen waarover het gaat.

Laten we allemaal alert blijven dat eigenaarschap en regie bij ervaringsdeskundigen zelf ligt.

Minderheid vs. Meerderheid

Emancipatie draait om minder- en meerderheidsgroepen. Ja ervaringsdeskundigen zijn nog in de minderheid, maar mensen met ervaring zijn de stiekeme meerderheid. We hebben het allemaal; al is het niet in de zorg dan wel als kind en ouder, of met thema’s als je anders en niet gehoord voelen. Delen is helen. Dus ervaringskennis moet een gelijkwaardige bron van kennis worden en ondersteuners moeten leren dit deskundig in te zetten. Er verandert pas iets, als de machtsstructuur mag veranderen. Niet door 1 ervaringsdeskundige aan te nemen. Maar ook door stil te staan bij wat je al in huis hebt, welke rugzak nemen alle medewerkers mee? En hoe kan dit benut en functioneel gebruikt worden als instrument om je doel te bereiken? Ik geef nu mijn collega’s bijscholing dat het werk begint bij jou als mens en dan pas komt je rol als hulpverlener. Ik hoop dat we dit echt als basis gaan zien en dus onderdeel maken van alle social work opleidingen. En dat we ervaringskennis expliciet benoemen en bevragen in de sollicitatieprocedures.

Practice what you preach

Ik twijfel er echt niet aan dat iemand met goede intenties sociaal werk is gaan doen. Maar er is helaas een systeem gecreëerd van o.a. meten is weten (met evidence based werken, rapporteren en urendeclarabiliteit) waarin we te weinig de mens achter de nummers kunnen zien. We verliezen waarom we het doen. Jullie zitten hier ook niet voor het politieke spel hoop ik. Waarom zit je hier, waarom begon je aan de job? Je laat jezelf, je leven en je ervaringen toch niet bij de voordeur achter? Je eigen ervaringen helpen je niet enkel te denken maar ook te voelen, je in te leven in de ander. Dus practice what you preach. En onthoud: het persoonlijke is politiek.

Intersectionele kruispunten

In de emancipatie strijden veel hokjes los van elkaar, terwijl het allemaal kruispunten heeft. Zo ook rondom de thema’s die jullie behandelen en de mogelijke inzet van ervaringsdeskundigheid. We behandelen dit nu nu nog los, maar het zou onderdeel moeten zijn van alles wat rondom zorg besproken wordt. Vandaag een apart agendapunt en ik hoop vanaf nu bij elk agendapunt in jullie achterhoofd, op jullie netvlies en in jullie hart.

We behandelen dit nu nu nog los, maar het zou onderdeel moeten zijn van alles wat rondom zorg besproken wordt.

Mission 1 accomplished?

Raadsleden gaven na de inbrengronde aan dat er een andere sfeer dan anders heerste in de commissiezaal. Lene vertelde dat haar drive o.a. een bron vindt bij haar ervaring als KOP-kind, iemand van DENK Amsterdam begon een ander agendapunt met dat ze zelf jonge mantelzorger was en wethouder Simone Kukenheim benoemde haar eigen zorgintensieve situatie thuis.

Mannus en Jason hebben hierna geopperd de hele afdeling Zorg van de Gemeente Amsterdam een workshop “Ervaringskennis inzetten, hoe dan?!” te willen geven. En na afloop is het plan gesmeed om gesloten jeugdzorg een volgende leer aan de kaak te stellen. Wordt vervolgd!